መጽሐፍ ቅዱስ በጽሑፋዊ ይዘቱ አስተማማኝ ወይስ ተበላሽቷል

ጽሑፋዊ ትችት እና መጽሐፍ ቅዱስ

በሳይንስ እና በተማረው ዘመናችን የቀደሙት ትውልዶች የነበራቸውን ብዙዎቹን ሳይንሳዊ ያልሆኑ እምነቶችን እንጠራጠራለን። ይህ ጥርጣሬ በተለይ በመጽሐፍ ቅዱስ ላይ እውነት ነው። ብዙዎቻችን የመጽሐፍ ቅዱስን አስተማማኝነት እንጠራጠራለን። ስለ መጽሐፍ ቅዱስ ከምናውቀው የመነጨ ነው። ደግሞም መጽሐፍ ቅዱስ የተጻፈው ከሁለት ሺህ ዓመታት በፊት ነው። ለብዙ ሺህ ዓመታት ምንም የማተሚያ ማሽን፣ የፎቶ ኮፒ ማሽኖች ወይም የሕትመት ኩባንያዎች የሉም። ስለዚህ ቋንቋዎች ሲጠፉና አዳዲስ ጽሑፎች ሲነሱ፣ ግዛቶች ሲቀየሩና አዳዲስ ኃይሎች ሲወጡ የመጀመሪያዎቹ ቅጂዎች በእጅ፣ ከትውልድ እስከ ትውልድ ተገለበጡ። የመጀመሪያዎቹ የብራና ጽሑፎች ለረጅም ጊዜ የጠፉ ስለሆኑ ዛሬ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የምናነበው የመጀመሪያዎቹ ጸሐፊዎች የጻፉት መሆኑን እንዴት እናውቃለን? ወይስ መጽሐፍ ቅዱስ ተለውጧል ወይስ ተበላሽቷል፣ ምናልባት በቤተ ክርስቲያን ውስጥ ባሉ መሪዎች፣ ወይም መልእክቱን ከዓላማቸው ጋር በሚስማማ መልኩ ለመለወጥ በሚፈልጉ ካህናትና መነኮሳት?

የጽሑፍ ትችት መርሆዎች

በተፈጥሮ ይህ ጥያቄ ለማንኛውም ጥንታዊ ጽሑፍ እውነት ነው. ከዚህ በታች ያለው የጊዜ መስመር ማንኛውም ጥንታዊ ጽሑፍ በጊዜ ሂደት ተጠብቆ የቆየበትን ሂደት ያሳያል። በ፭፻ ዓክልበ. የተጻፈ ጥንታዊ ሰነድ (ይህ ቀን በዘፈቀደ የተመረጠ) ምሳሌ ያሳያል። ነገር ግን ይህ ኦሪጅናል ላልተወሰነ ጊዜ አይቆይም፤ ስለዚህ ከመበላሸቱ፣ ከመጥፋቱ ወይም ከመጥፋቱ በፊት የእጅ ጽሁፍ ቅጂ ተዘጋጅቷል (፩^ኛ ግልባጭ). የተጠሩ ሰዎች ሙያዊ ክፍል ጸሐፍት የመቅዳት ሥራውን አከናውኗል. ዓመታት እያለፉ ሲሄዱ ቅጂዎች ከቅጂው የተሠሩ ናቸው (፪^ኛ ግልባጭ እና ፫^ኛ ግልባጭ). በአንድ ወቅት ቅጂው ተጠብቆ ዛሬ እንዲኖር በእኛ ምሳሌ ይህ ነባር ቅጂ የተፃፈው በ፭፻ ዓ.ም. ይህ ማለት ስለ ሰነዱ ሁኔታ መጀመሪያ የምናውቀው ከ ፭፻ ዓ.ም ጀምሮ ብቻ ነው. ስለዚህም ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ፭፻ እስከ ፭፻ ዓ.ም ያለው ጊዜ (የተሰየመ ህ በሥዕላዊ መግለጫው ውስጥ) ሁሉም የዚህ ጊዜ የእጅ ጽሑፎች ስለጠፉ ምንም ዓይነት ቅጂዎችን ማድረግ የማንችልበት ጊዜ ነው። ለምሳሌ፣ ስህተቶችን የመቅዳት (ሆን ተብሎ ወይም በሌላ መንገድ) ከተደረጉ

መርህ 1፡ የእጅ ጽሑፍ የጊዜ ክፍተቶች

በእኛ ምሳሌ ሥዕላዊ መግለጫ፣ ጸሐፍት በ500 ዓ.ም. ስለዚህ ይህ ማለት የጽሑፉን ሁኔታ በመጀመሪያ ማወቅ የምንችለው ከ500 ዓ.ም. በኋላ ነው። ስለዚህ ከ500 ዓክልበ እስከ 500 ዓ.ም ያለው ጊዜ (በሥዕላዊ መግለጫው ላይ x የተሰየመ) የጽሑፍ እርግጠኛ አለመሆንን ጊዜ ይመሰርታል። ዋናው የተጻፈው ከረጅም ጊዜ በፊት ቢሆንም ከ500 ዓ.ም. በፊት የተጻፉት ሁሉም ቅጂዎች ጠፍተዋል። ስለዚህ ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ቅጂዎችን መገምገም አንችልም

ስለዚህ, በጽሑፋዊ ትችት ውስጥ ጥቅም ላይ የዋለው የመጀመሪያው መርህ ይህንን የጊዜ ክፍተት ለመለካት ነው. ይህ የጊዜ ክፍተት x ባነሰ መጠን ፣የእርግጠኝነት ጊዜ እየቀነሰ በመምጣቱ ለሰነዱ ትክክለኛ ጥበቃ እስከ ዘመናችን የበለጠ መተማመን እንችላለን።

መርህ 2፡ የነባር የእጅ ጽሑፎች ብዛት

በጽሑፋዊ ትችት ውስጥ ጥቅም ላይ የዋለው ሁለተኛው መርህ ዛሬ ያሉትን የእጅ ጽሑፎች ብዛት መቁጠር ነው። ከላይ የገለጽነው ምሳሌ የሚያሳየው አንድ የእጅ ጽሑፍ ብቻ ነው (3ኛው ቅጂ)። ግን በተለምዶ፣ ዛሬ ከአንድ በላይ የእጅ ጽሑፍ ቅጂ አለ። በአሁኑ ጊዜ ብዙ የእጅ ጽሑፎች ሲኖሩ፣ የእጅ ጽሑፍ መረጃው የተሻለ ይሆናል። ከዚያም የታሪክ ተመራማሪዎች እነዚህ ቅጂዎች እርስበርሳቸው ምን ያህል እንደተለያዩ እና ምን ያህል እንደሚለያዩ ለማወቅ ቅጂዎችን ከሌሎች ቅጂዎች ጋር ማወዳደር ይችላሉ። ስለዚህ በእጅ የተገለበጡ ቅጂዎች ቁጥር የጥንታዊ ጽሑፎችን ጽሑፋዊ አስተማማኝነት የሚወስነው ሁለተኛው አመልካች ይሆናል።

የጥንታዊ የግሪክ-ሮማን ጽሑፎች ጽሑፋዊ ትችት ከአዲስ ኪዳን ጋር ሲወዳደር

እነዚህ መርሆዎች ለማንኛውም ጥንታዊ ጽሑፎች ይሠራሉ. እንግዲያው የአዲስ ኪዳን ቅጂዎችን ምሑራን አስተማማኝ ናቸው ብለው ከሚያምኑት ሌሎች ጥንታዊ የእጅ ጽሑፎች ጋር እናወዳድር። ይህ ሰንጠረዥ አንዳንድ ታዋቂ የሆኑትን ይዘረዝራል …

ደራሲ	ሲጻፍ	የመጀመሪያ ቅጂ	የጊዜ ወሰን	#
ቄሳር	፶ BC	፱፻ ዓ.ም.	፱፻፶	፲
ፕላቶ	፫፻፶ BC	፱፻ ዓ.ም.	፩ሺ፪፻፶	፯
አርስቶትል*	፫፻፶ BC	፩ሺ፩፻ ዓ.ም.	፩ሺ፬፻	፭
ታሲኮዲድስ	፬፻ BC	፱፻ ዓ.ም.	፩ሺ፫፻	፰
ሄሮዶቱስ።	፬፻ BC	፱፻ ዓ.ም.	፩ሺ፫፻	፰
Sophocles	፬፻ BC	፩ሺ ዓ.ም.	፩ሺ፬፻	፩፻
ታሲተስ	፻ዓ.ም.	፩ሺ፩፻ ዓ.ም.	፩ሺ	፳
ፕሊኒ	፻ ዓ.ም.	፰፻፶ ዓ.ም.	፯፻፶	፯

* ከማንኛውም ሥራ

እነዚህ ጸሃፊዎች የጥንት ዋና ዋና ጸሃፊዎችን ይወክላሉ – የምዕራባውያን ስልጣኔ እድገትን ያደረጉ ጽሑፎች. በአማካይ፣ ዋናው ከተጻፈ ከ፲ ዓመታት በኋላ ጀምሮ ተጠብቀው በተቀመጡ ከ፩፻- ፩ሺ የእጅ ጽሑፎች ተላልፈውልናል። ከሳይንሳዊ እይታ አንፃር ይህ መረጃ እንደ እኛ የቁጥጥር ሙከራ ተደርጎ ሊወሰድ ይችላል ምክንያቱም መረጃን (የጥንት ታሪክ እና ፍልስፍና) ያቀፈ በመሆኑ በአለም አቀፍ ምሁራን እና ዩኒቨርሲቲዎች ተቀባይነት ያለው እና ጥቅም ላይ ይውላል።

የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎች

የሚከተለው ሰንጠረዥ የአዲስ ኪዳን ጽሑፎችን በእነዚህ መመዘኛዎች (፪) ያነጻጽራል። ይህ ልክ እንደ ማንኛውም ሳይንሳዊ ምርመራ ከቁጥጥራችን ጋር የሚወዳደር የእኛ የሙከራ መረጃ ተደርጎ ሊወሰድ ይችላል።

ኤም.ኤስ.ኤስ.	ሲጻፍ	የ ኤምኤስኤስ ቀን	የጊዜ ወሰን
ጆን ራላን	፺ ዓ.ም	፩፻፴ ዓ.ም.	፵ዓመታት
ቦድመር ፓፒረስ	፺ ዓ.ም	፩፻፶-፪፻ ዓ.ም	፩፻፲ ዓመታት
ቼስተር ቢቲ	፷ ዓ.ም	፪፻ ዓ.ም.	፳ ዓመታት
ኮዴክስ ቫቲካነስ	፷- ፺ ዓ.ም	፫፻፳፭ ዓ.ም.	፪፻፮፫ ዓመታት
ኮዴክስ ሳይናይቲከስ	፷- ፺ ዓ.ም	፫፻፶ ዓ.ም.	፪፻፺ ዓመታት

Textual Data of the earliest New Testament manuscripts

ይህ ሰንጠረዥ ስለ አንዳንድ የብራና ጽሑፎች አጭር ድምቀት ይሰጣል። የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎች ብዛት በጣም ሰፊ ስለሆነ ሁሉንም በሰንጠረዥ ውስጥ መዘርዘር አይቻልም።

የስኮላርሺፕ ምስክርነት

በዚህ ጉዳይ ላይ ለዓመታት ያጠኑ አንድ ምሁር እንዲህ ይላሉ፡-

“በአሁኑ ጊዜ ከ፳፬ሺ፬፻ የሚበልጡ የኤምኤስኤስ ቅጂዎች የአዲስ ኪዳን ክፍሎች አሉን… እንደዚህ ያሉ ቁጥሮች እና ምስክርነቶችን እንኳን መቅረብ የጀመረ ሌላ የጥንት ሰነድ የለም። በንጽጽር፣ በሆሜር ያለው ኤሊአድ ከ፮፻፵፫ ኤምኤስኤስ ጋር ሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል
ከማክዶዌል፣ ጄ. ብይን የሚጠይቅ ማስረጃ. ፲፱፸፱ ዓ.ም. ፵፪-፵፰

በብሪቲሽ ሙዚየም ውስጥ አንድ መሪ ምሁር ይህንን ያረጋግጣሉ፡-

“ምሁራኑ የዋናዎቹ የግሪክ እና የሮማውያን ጸሃፊዎች ትክክለኛ ጽሑፍ በመያዛቸው ረክተዋል… ነገር ግን ስለ ጽሑፎቻቸው ያለን እውቀት የተመካው በጥቂቱ በኤምኤስኤስ ላይ ሲሆን የአኪ ኤምኤስኤስ ግን በሺዎች የሚቆጠሩ…”
ኬንዮን፣ ኤፍ ጂ (የብሪቲሽ ሙዚየም የቀድሞ ዳይሬክተር) መጽሐፍ ቅዱሳችን እና ጥንታዊዎቹ የእጅ ጽሑፎች. ፲፱፵፩ ገጽ ፳፫

ይህ መረጃ በተለይ የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎችን ይመለከታል። ይህ ጽሑፍ የብሉይ ኪዳንን ጽሑፋዊ ትችት ይመለከታል።

የአዲስ ኪዳን ጽሑፋዊ ትችት እና ቆስጠንጢኖስ

በጣም ብዙ ቁጥር ያላቸው እነዚህ የእጅ ጽሑፎች እጅግ በጣም ጥንታዊ ናቸው። ለምሳሌ፣ የመጀመሪያዎቹን የግሪክ አዲስ ኪዳን ሰነዶች የገለበጠውን መጽሐፍ መግቢያ ተመልከት።

ይህ መጽሐፍ ከመጀመሪያዎቹ የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎች 69 ቅጂዎችን ያቀርባል… ከ 2 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ እስከ 4 ኛው መጀመሪያ (100-300 ዓ.ም.)… የአዲሱ ኪዳንን 2/3 ያህል የያዘ
፭. መጽናኛ፣ ፒ ደብሊው “የመጀመሪያው የአዲስ ኪዳን የግሪክ የእጅ ጽሑፎች ጽሑፍ”። ገጽ. ፲፯. ፪ሺ፩

ይህ በጣም አስፈላጊ ነው ምክንያቱም እነዚህ የእጅ ጽሑፎች በሮማ ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ (በ325 ዓ.ም. ገደማ) ፊት ቀርበዋል. የካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ወደ ስልጣን ከመምጣቷ በፊትም ቀድመዋል። አንዳንዶች ቆስጠንጢኖስ ወይም የካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን የመጽሐፍ ቅዱስን ጽሑፍ ለውጠዋል ወይ ብለው ያስባሉ። ከቆስጠንጢኖስ (325 ዓ.ም.) በፊት የነበሩትን የብራና ጽሑፎች በኋላ ከሚመጡት ጋር በማነጻጸር ይህንን ልንፈትሽ እንችላለን። ሆኖም ግን ያልተለወጡ ሆነው አግኝተናል። በ200 ዓ.ም. የተጻፉት የእጅ ጽሑፎች በኋላ ከሚመጡት ጋር ተመሳሳይ ናቸው።

ስለዚህም የካቶሊክ ቤተ ክርስቲያንም ሆነች ቆስጠንጢኖስ መጽሐፍ ቅዱስን አልቀየሩትም። ይህ ሃይማኖታዊ መግለጫ አይደለም ነገር ግን በእጅ ጽሑፍ መረጃ ላይ ብቻ የተመሰረተ ነው። ከታች ያለው ምስል የዛሬው አዲስ ኪዳን የተገኘበትን የእጅ ጽሑፎች የጊዜ ሰሌዳ ያሳያል።

New Testament manuscripts from which modern Bibles derive

የመጽሐፍ ቅዱስ ጽሑፋዊ ትችት አንድምታ

ታዲያ ከዚህ ምን መደምደም እንችላለን? በእርግጠኝነት ቢያንስ ቢያንስ በተጨባጭ ልንለካው በምንችለው ነገር አዲስ ኪዳንን ከሌሎቹ ክላሲካል ስራዎች በተሻለ ደረጃ የተረጋገጠ ነው። ማስረጃው የሚገፋፋን ብይን በተሻለ ሁኔታ በሚከተለው ተጠቃሏል።

“የአዲስ ኪዳንን የውጤት ጽሑፍ መጠራጠር የጥንት ዘመናት ሁሉ ወደ ጨለማው እንዲገቡ መፍቀድ ማለት ነው፤ ምክንያቱም በጥንቱ ዘመን የተጻፉ ሌሎች ሰነዶች እንደ አዲስ ኪዳን በመጽሐፍ ቅዱሳዊነት የተረጋገጡ ስለሌለ”
ሞንትጎመሪ፣ ታሪክ እና ክርስትና. ፲፱፸፩. ገጽ ፳፱

ይህ ምሁር እየተናገረ ያለው ወጥነት ያለው እንዲሆን የመጽሐፍ ቅዱስን ተዓማኒነት ለመጠራጠር ከወሰንን ስለ ክላሲካል ታሪክ የምናውቀውን ሁሉ በአጠቃላይ መጣል አለብን – እና ይህ በመረጃ የተደገፈ የታሪክ ምሁር በጭራሽ አላደረገም። መጽሐፍ ቅዱሳዊ ጽሑፎች እንደ ዘመናት፣ ቋንቋዎች እና ኢምፓየሮች እንዳልተለወጡ እናውቃለን ምክንያቱም ቀደምት የነበሩት ኤም.ኤስ.ኤስ. ለምሳሌ ያህል፣ የመካከለኛው ዘመን መነኮሳትና እነዚህ ቀደም ብለው የተጻፉ የብራና ጽሑፎች የኢየሱስን ተአምራዊ ዘገባዎች የያዙ በጣም ቀናተኛ የመካከለኛው ዘመን መነኩሴ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ በኢየሱስ ተአምራት ላይ እንዳልጨመሩ እናውቃለን።

የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉምስ?

ይሁን እንጂ በትርጉም ሥራ ውስጥ ስላሉት ስህተቶችና በአሁኑ ጊዜ የተለያዩ የመጽሐፍ ቅዱስ ቅጂዎች መኖራቸውስ ምን ማለት ይቻላል? ይህ የሚያሳየው የመጀመሪያዎቹ ደራሲዎች በትክክል የጻፉትን በትክክል ለመወሰን የማይቻል መሆኑን ነው?

The Bible is translated into many different languages

በመጀመሪያ የጋራ የተሳሳተ ግንዛቤን ማጥራት አለብን። ብዙ ሰዎች መጽሐፍ ቅዱስ በዛሬው ጊዜ ረጅም ተከታታይ የትርጉም ደረጃዎችን እንዳለፈ ያስባሉ፣ እያንዳንዱ አዲስ ቋንቋ ከቀዳሚው ተተርጉሟል፣ ተከታታይ የሚከተለው ግሪክ -> ላቲን -> የመካከለኛው ዘመን እንግሊዝኛ -> ሼክስፒር እንግሊዝኛ -> ዘመናዊ እንግሊዝኛ። -> ሌሎች ዘመናዊ ቋንቋዎች። እንዲያውም በዛሬው ጊዜ በሁሉም ቋንቋዎች የሚገኙት መጽሐፍ ቅዱሶች በቀጥታ የተተረጎሙት ከመጀመሪያው ቋንቋ ነው። ለአዲስ ኪዳን ትርጉሙ፡- ግሪክ -> ዘመናዊ ቋንቋ፣ እና ለብሉይ ኪዳን ትርጉሙ ዕብራይስጥ -> ዘመናዊ ቋንቋ አለ። መሰረታዊ የግሪክ እና የዕብራይስጥ ጽሑፎች መደበኛ ናቸው። ስለዚህ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞች ልዩነቶች የሚመጡት የቋንቋ ሊቃውንት ሐረጎችን ወደ ተቀባይ ቋንቋ ለመተርጎም እንዴት እንደሚመርጡ ነው።

የትርጉም አስተማማኝነት

በግሪክ (የመጀመሪያው የአዲስ ኪዳን ቋንቋ) በተጻፈው ሰፊ የጥንታዊ ሥነ-ጽሑፍ ምክንያት የመጀመሪያዎቹን ጸሐፊዎች የመጀመሪያ ሀሳቦችን እና ቃላትን በትክክል መተርጎም ተችሏል። በእውነቱ የተለያዩ ዘመናዊ ስሪቶች ይህንን ያረጋግጣሉ. ለምሳሌ፣ ይህን በጣም የታወቀ ጥቅስ በጣም በተለመዱት ስሪቶች ውስጥ አንብብ፣ እና የቃላት አወጣጥ ትንሽ ልዩነት፣ ግን የሃሳብ እና የትርጉም ወጥነት እንዳለ ልብ በል።

^፳፫የኃጢአት ደመወዝ ሞት ነውና፤ የእግዚአብሔር የጸጋ ስጦታ ግን በክርስቶስ ኢየሱስ በጌታችን የዘላለም ሕይወት ነው።
ወደ ሮሜ ሰዎች ፮:፳፫

በትርጉሞች መካከል አለመግባባት እንደሌለ ማየት ይችላሉ – በትክክል ይናገራሉ አንድ አይነት ነገር በትንሹ የተለየ የቃላት አጠቃቀም ብቻ።

ማጠቃለያ

ለማጠቃለል ያህል ጊዜም ሆነ ትርጉሙ በመጀመሪያዎቹ የመጽሐፍ ቅዱስ ቅጂዎች ውስጥ የተገለጹትን ሀሳቦች እና ሀሳቦች አላበላሹም። እነዚህ ሃሳቦች ዛሬ ከእኛ የተደበቁ አይደሉም። መጽሐፍ ቅዱስ በዛሬው ጊዜ ጸሐፊዎቹ የጻፉትን በትክክል እንደሚናገር እናውቃለን።

ነገር ግን ይህ ጥናት የማያሳየው ምን እንደሆነ መገንዘብ ጠቃሚ ነው. ይህ ደግሞ መጽሐፍ ቅዱስ የእግዚአብሔር ቃል መሆኑን አያረጋግጥም።

ነገር ግን የመጽሐፍ ቅዱስን ጽሑፋዊ አስተማማኝነት መረዳታችን መጽሐፍ ቅዱስን መመርመር የምንጀምርበትን ጅምር ይሰጠናል። እነዚህ ሌሎች ጥያቄዎችም መመለስ ይችሉ እንደሆነ እናያለን። ስለ መልእክቱም መረጃ ልንሰጥ እንችላለን። መጽሐፍ ቅዱስ መልእክቱ የአምላክ በረከት እንደሆነ ስለሚናገር መልእክቱ እውነት ቢሆንስ? ምናልባት አንዳንድ አስፈላጊ ክስተቶችን ለመማር ጊዜ ወስዶ ጠቃሚ ነው።

ቀሊል ነገር ግን ሓያል፡ የሱስ መስዋእቲ ምዃን ምሉእ ብምሉእ ምሉእ ብምሉእ ምሉእ ብምሉእ ምሉእ ብምሉእ ምሉእ ብምሉእ ንርእዮ።

ኢየሱስ እኛን ለማምለጥ ራሱን ለሰዎች ሁሉ መሥዋዕት አድርጎ ሊሰጥ መጣ የእኛ ሙስና እና ከእግዚአብሔር ጋር እንደገና መገናኘት. ይህ እቅድ ነበር። በሰው ልጅ ታሪክ መጀመሪያ ላይ ታወጀ. ውስጥ በእግዚአብሔር ተፈርሟል የአብርሃም መስዋዕት የኢየሱስ መሥዋዕት የሚቀርብበትን ወደ ሞሪያ ተራራ በማመልከት ነው። ከዚያም የ የአይሁድ የፋሲካ መሥዋዕት ኢየሱስ የሚሠዋበትን የዓመቱን ቀን የሚያመለክት ምልክት ነበር።

Bad News … The Law of Sin and Death

የእሱ መሥዋዕት በጣም አስፈላጊ የሆነው ለምንድን ነው? ይህ መጠየቅ ያለበት ጥያቄ ነው። መጽሐፍ ቅዱስ ሕግን ሲገልጽ እንዲህ ሲል ይገልጻል።

^፳፫የኃጢአት ደመወዝ ሞት ነውና፤ …
ወደ ሮሜ ሰዎች ፮:፳፫

“ሞት” በጥሬው ማለት ‘መለየት’ ነፍሳችን ከሥጋችን ስትለይ በሥጋ እንሞታለን። በተመሳሳይም አሁን እንኳን በመንፈሳዊ ከእግዚአብሔር ተለይተናል። ይህ እውነት ነው ምክንያቱም እኛ እያለን እግዚአብሔር ቅዱስ (ኃጢአት የሌለበት) ነው። ተበላሽቷል ከኛ ኦሪጅናል ፍጥረት እናም ኃጢአት እንሠራለን።.

ይህ ከታች በሌለው ጕድጓድ ተለይተን በተቃራኒው በኩል ከእግዚአብሔር ጋር ገደሎችን በመጠቀም ሊገለጽ ይችላል። ከዛፍ ላይ የተቆረጠ ቅርንጫፍ እንደሞተ ሁሉ እኛም ራሳችንን ከእግዚአብሔር ተለይተን በመንፈስ ሙታን ሆነናል።

በሁለት ገደል መካከል እንዳለ ገደል በኃጢአታችን ከእግዚአብሔር ተለይተናል — በኃጢአታችን ከእግዚአብሔር ተለይተናል እንደ ገደል ሁለት ቋጥኞች

ይህ መለያየት የጥፋተኝነት ስሜት እና ፍርሃት ያስከትላል. ስለዚህ በተፈጥሮ ለማድረግ የምንሞክረው ከኛ ወገን (ከሞት) ወደ እግዚአብሔር ጎን የሚያደርሰን ድልድይ መስራት ነው። ይህንን በተለያዩ መንገዶች እናደርጋለን፡ ወደ ቤተ ክርስቲያን፣ ቤተ መቅደስ ወይም መስጊድ መሄድ፣ ሃይማኖተኛ መሆን፣ በጎ መሆን፣ ድሆችን መርዳት፣ ማሰላሰል፣ የበለጠ ለመርዳት መሞከር፣ የበለጠ መጸለይ፣ ወዘተ. እነዚህ መልካም ሥራዎችን ለማግኘት በጣም አስቸጋሪ ሊሆኑ ይችላሉ – እና እነሱን መኖር በጣም ውስብስብ ሊሆን ይችላል. ይህ በሚቀጥለው ምስል ላይ ተገልጿል.

ጥሩ ጥረቶች - ቢሆኑ ጠቃሚ - በእኛ እና በእግዚአብሔር መካከል ያለውን መለያየት ማገናኘት አይችሉም — ጥሩ ጥረቶች – ቢሆኑ ጠቃሚ – በእኛ እና በእግዚአብሔር መካከል ያለውን መለያየት ሊያጠናቅቁ አይችሉም

ችግሩ ያለው ልፋታችን፣ ብቃታችን እና ተግባራችን ምንም እንኳን ስህተት ባይሆንም በቂ አለመሆኑ ነው ምክንያቱም ለኃጢአታችን የሚከፈለው ክፍያ (‘ደመወዙ’) ‘ሞት’ ነው። ጥረታችን ከእግዚአብሔር የሚለየንን ክፍተት ለመሻገር እንደ ‘ድልድይ’ ነው – ግን በመጨረሻ ማድረግ አይችልም። ይህ የሆነበት ምክንያት መልካም ብቃት ችግራችንን ስለማይፈታ ነው። ቬጀቴሪያን በመመገብ ካንሰርን ለመፈወስ እንደ መሞከር (ሞትን ያስከትላል)። ቬጀቴሪያን መብላት መጥፎ አይደለም፣ ጥሩ ሊሆንም ይችላል – ግን ካንሰርን አያድንም። ለካንሰር ሙሉ ለሙሉ የተለየ ህክምና ያስፈልግዎታል.

ይህ ህግ መጥፎ ዜና ነው – በጣም መጥፎ ነው ብዙ ጊዜ እሱን መስማት እንኳን አንፈልግም እና ህይወታችንን በእንቅስቃሴዎች እና ይህ ህግ ይጠፋል ብለን ተስፋ እናደርጋለን። ሆኖም መጽሐፍ ቅዱስ ትኩረታችንን ቀላልና ኃይለኛ በሆነው መድኃኒቱ ላይ እንድናተኩር ይህን የኃጢአትና የሞት ሕግ አበክሮ ይገልጻል።

^፳፫የኃጢአት ደመወዝ ሞት ነውና፤ …
ወደ ሮሜ ሰዎች፮:፳፫

‘ግን’ የሚለው ትንሽ ቃል የሚያሳየው የመልእክቱ አቅጣጫ አቅጣጫውን ሊቀይር ነው፣ ወደ ወንጌል ወንጌል – መድኃኒቱ። የእግዚአብሔርን ቸርነትና ፍቅር ሁለቱንም ያሳያል።

^፳፫የኃጢአት ደመወዝ ሞት ነውና፤ የእግዚአብሔር የጸጋ ስጦታ ግን በክርስቶስ ኢየሱስ በጌታችን የዘላለም ሕይወት ነው።
ወደ ሮሜ ሰዎች ፮:፳፫

የወንጌሉ መልካም ዜና የኢየሱስ ሞት መስዋዕትነት ይህንን በእኛና በእግዚአብሔር መካከል ያለውን ልዩነት ለማገናኘት በቂ ነው። ይህን እናውቃለን ምክንያቱም ኢየሱስ ከሞተ ከሶስት ቀናት በኋላ በአካል በመነሳቱ በስጋዊ ትንሳኤ ሕያው ሆኖአል። አብዛኞቻችን ስለ ትንሣኤው ማስረጃ አናውቅም። በዩኒቨርሲቲ ውስጥ ባደረግሁት በዚህ የሕዝብ ንግግር ላይ እንደሚታየው በጣም ጠንካራ ጉዳይ ሊቀርብለት ይችላል (የቪዲዮ ሊንክ እዚህ). የኢየሱስ መሥዋዕት በትንቢታዊ መንገድ ተፈጽሟል የአብርሃም መስዋዕትነት እና የፋሲካ መሥዋዕት. እነዚህ ምልክቶች ኢየሱስን የሚያመለክቱት መድኃኒቱን እንድናገኝ ለመርዳት ነው።

ኢየሱስ ያለ ኃጢአት የኖረ ሰው ነው። ስለዚህም የሰውንም ሆነ የእግዚአብሄርን ጎን ‘መዳሰስ’ እና እግዚአብሔርን እና ሰዎችን የሚለያዩትን ክፍተት መዘርጋት ይችላል። እርሱ የሕይወት ድልድይ ነው በዚህ መልክ ሊገለጽ ይችላል።

ኢየሱስ በእግዚአብሔርና በሰው መካከል ያለውን ገደል የሚዘረጋ ድልድይ ነው።

ይህ የኢየሱስ መስዋዕትነት እንዴት እንደተሰጠን አስተውል። የቀረበው እንደ…ስጦታ‘ . ስለ ስጦታዎች አስቡ. ስጦታው ምንም ይሁን ምን በእውነቱ ስጦታ ከሆነ ያልሰራህበት እና የምትሰራው ነገር ነው። አይደለም በብቃት ማግኘት። ካገኘህው ስጦታው ስጦታ አይሆንም – ደመወዝ ይሆናል! በተመሳሳይ መንገድ የኢየሱስን መስዋዕትነት ማግኘት ወይም ማግኘት አይችሉም። በስጦታ ተሰጥቷችኋል። ይህን ያህል ቀላል ነው።

እና ስጦታው ምንድን ነው? ነው ‘የዘላለም ሕይወት‘ . ያ ማለት እኔንና አንቺን ሞትን ያመጣ ኃጢአት አሁን ተሰርዟል ማለት ነው። የኢየሱስ የሕይወት ድልድይ ከእግዚአብሔር ጋር እንደገና እንድንገናኝ እና ሕይወትን እንድንቀበል ያስችለናል – ለዘላለም የሚኖረው። እግዚአብሔር እኔን እና አንቺን በጣም ይወዳል። ያን ያህል ኃይለኛ ነው።

ታዲያ እኔ እና አንተ ይህን የህይወት ድልድይ እንዴት ‘እንሻገር’? በድጋሚ, ስጦታዎችን አስቡ. አንድ ሰው ስጦታ ሊሰጥህ ከፈለገ ‘መቀበል’ አለብህ። በማንኛውም ጊዜ ስጦታ ሲቀርብ ሁለት አማራጮች አሉ. ስጦታው ውድቅ ተደርጓል (“አይ አመሰግናለሁ”) ወይም ተቀበለ (“ስለ ስጦታዎ አመሰግናለሁ. እኔ እወስደዋለሁ”). እንዲሁ ደግሞ ደህና የቀረበው ስጦታ መቀበል አለበት. በአእምሮ ማመን፣ ማጥናት ወይም መረዳት ብቻ አይቻልም። ወደ እግዚአብሔር ዘወር ብለን የሰጠንን ስጦታ በመቀበል በድልድዩ ላይ ‘በምንሄድበት’ በሚቀጥለው ሥዕል ላይ ይህ ይገለጻል።

ስላይድ4 — የኢየሱስ መስዋዕትነት እያንዳንዳችን ለመቀበል መምረጥ ያለብን ስጦታ ነው።

ታዲያ ይህን ስጦታ እንዴት እንቀበላለን? መጽሐፍ ቅዱስ እንዲህ ይላል።

^፲፪በአይሁዳዊና በግሪክ ሰው መካከል ልዩነት የለምና፤ አንዱ ጌታ የሁሉ ጌታ ነውና፥ ለሚጠሩትም ሁሉ ባለ ጠጋ ነው፤
ወደ ሮሜ ሰዎች ፲:፲፪

ይህ ቃል ኪዳን ‘ለሁሉም’ መሆኑን አስተውል:: ከእሱ ጀምሮ ከሞት ተነሳ ኢየሱስ አሁን እንኳን ሕያው ነው እርሱም ‘ጌታ’ ነው። ስለዚህ ብትጠሩት ሰምቶ ስጦታውን ይሰጣችኋል። ወደ እሱ ጠርተው ይጠይቁት – ከእሱ ጋር በመነጋገር. ምናልባት ይህን ፈጽሞ አድርገህ አታውቅም። ከዚህ በታች ሊመራዎት የሚችል ጸሎት አለ። አስማታዊ ዝማሬ አይደለም. ኃይል የሚሰጡት ልዩ ቃላት አይደሉም. አደራ ነው። እንደ አብርሃም ይህን ስጦታ እንዲሰጠን በእርሱ ውስጥ እናስቀምጠዋለን። በእርሱ ስንታመን ሰምቶ ይመልስልናል። ወንጌል ኃይለኛ ነው፣ እና ግን በጣም ቀላል ነው። ጠቃሚ ሆኖ ካገኙት ይህንን መመሪያ ለመከተል ነፃነት ይሰማዎ።

ውድ ጌታ ኢየሱስ በኃጢአቴ ከእግዚአብሔር እንደተለይኩ ተረድቻለሁ። ጠንክሬ መሞከር ብችልም ምንም አይነት ጥረት እና መስዋዕትነት በበኩሌ ይህንን መለያየት አያስወግደውም። ነገር ግን ሞትህ ኃጢአቴን ሁሉ ለማጠብ የተከፈለ መስዋዕት እንደሆነ ተረድቻለሁ። ከመሥዋዕትነትህ በኋላ ከሞት እንደተነሣህ አምናለሁ ስለዚህም መስዋዕትህ በቂ እንደሆነ አውቃለሁ። እባክህ ከኃጢአቴ እንድታነጻኝ እና የዘላለም ህይወት እንድገኝ ከእግዚአብሄር ጋር እንድታገናኝኝ እለምንሃለሁ። የኃጢአት ባርነት መኖር አልፈልግም ስለዚህ እባካችሁ ከኃጢአት ነፃ አውጡኝ። ጌታ ኢየሱስ ሆይ ይህን ሁሉ ስላደረግህልኝ አመሰግንሃለሁ አሁንም አንተን እንደ ጌታዬ እንድከተል በሕይወቴ ትመራኛለህን።
አሜን

የኢየሱስ ትንሳኤ፡ እውነት ወይስ ልቦለድ?

በዘመናችን፣ በተማርንበት ዘመን፣ አንዳንድ ጊዜ ባህላዊ እምነቶች፣ በተለይም ስለ መጽሐፍ ቅዱስ፣ ጊዜ ያለፈባቸው አጉል እምነቶች ብቻ ናቸው ብለን እንጠይቃለን። መጽሐፍ ቅዱስ ብዙ ተአምራትን ይዘረዝራል፣ነገር ግን በጣም የሚገርመው የኢየሱስ ክርስቶስ በመስቀል ላይ ተሰቅሎ ከሞት የተነሣበት የትንሳኤ ታሪክ ነው።

Is Jesus Resurrected?
_{^{John Singleton Copley, PD-US-expired, via Wikimedia Commons}}

ስለ ኢየሱስ ከሙታን መነሣት የሚናገረውን ይህን ዘገባ በቁም ነገር ለመመልከት የሚያስችል ምክንያታዊ ማስረጃ አለ? ለብዙዎች የሚገርመው የኢየሱስ ትንሳኤ መከሰቱ እና ይህ ማስረጃ በሃይማኖታዊ እምነት ላይ ሳይሆን በታሪካዊ መረጃ ላይ የተመሰረተ ነው የሚል ጠንከር ያለ ጉዳይ ማቅረብ ይቻላል።

ይህ ጥያቄ በቀጥታ ህይወታችንን ስለሚነካ በጥንቃቄ መመርመር ተገቢ ነው። በሕይወታችን ውስጥ ምንም ያህል ገንዘብ፣ ትምህርት፣ ጤና እና ሌሎች ግቦች ላይ ብንደርስ ሁላችንም እንሞታለን። ኢየሱስ ሞትን ካሸነፈ በራሳችን ሞት ፊት እውነተኛ ተስፋ ይሰጠናል። ዋና ዋናዎቹን ታሪካዊ መረጃዎችና የትንሣኤውን ማስረጃዎች እንመልከት።

የኢየሱስ ታሪካዊ ዳራ፡ ታሲተስ እና ጆሴፈስ

ኢየሱስ ሕልውናው በአደባባይ መሞቱ የታሪክን አካሄድ የለወጠው መሆኑ የተረጋገጠ ነው። ይህንን ለማረጋገጥ መጽሐፍ ቅዱስን መመልከት አያስፈልግም። ዓለማዊ ታሪክ ስለ ኢየሱስ እና በዘመኑ በነበረው ዓለም ላይ ስላደረገው ተጽእኖ በርካታ ማጣቀሻዎችን ይመዘግባል። ሁለቱን እንመልከት። ሮማዊው ገዥ-ታሪክ ምሁር ታሲተስ የሮማው ንጉሠ ነገሥት ኔሮ የ1ኛውን ክፍለ ዘመን ክርስቲያኖችን (በ፷፭ ዓ.ም.) እንዴት እንደገደለ ሲዘግብ፣ ኔሮ ለሮም ቃጠሎ ተጠያቂ የሆኑትን ኢየሱስን በሚመለከት ተናገረ። ታሲተስ በ፩፻፲፪ ዓ.ም የጻፈው እነሆ፡-

ኔሮ.. በትልቅነታቸው የተጠሉ ክርስቲያኖች ተብለው በሚጠሩት ሰዎች ላይ እጅግ በሚያምር ስቃይ ተቀጥተዋል። የስሙ መስራች የሆነው ክርስቶስ በጢባርዮስ የግዛት ዘመን የይሁዳ አገረ ገዥ በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ። ነገር ግን ለጊዜው የተገፋው አስነዋሪ አጉል እምነት እንደገና ተነሳ፤ ክፋት በተፈጠረባት በይሁዳ ብቻ ሳይሆን በሮም ከተማም ታሲተስ።
ታሲተስ አናልስ ፲፭. ፵፬

ታሲተስ ኢየሱስ መሆኑን አረጋግጧል:

፩) ታሪካዊ ሰው;

፪) በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ;

፫) በ፷፭ ዓ.ም (በኔሮ ዘመን) የክርስትና እምነት በሜዲትራኒያን ባህር ተሻግሮ ከይሁዳ እስከ ሮም ድረስ በኃይል ተስፋፍቶ የሮማ ንጉሠ ነገሥት ይህን ችግር መቋቋም እንዳለበት ተሰምቶት ነበር። ታሲተስ ኢየሱስን ‘ክፉ አጉል እምነት’ የጀመረበትን እንቅስቃሴ ስለሚመለከት እነዚህን ነገሮች የሚናገረው እንደ ጠላት ምስክር እንደሆነ ልብ ይበሉ። እሱ ይቃወማል እንጂ ታሪካዊነቱን አይክድም።

ጆሴፈስ በአንደኛው መቶ ክፍለ ዘመን ለሮማውያን የጻፈው የአይሁድ ወታደራዊ መሪ/ታሪክ ምሁር ነበር። የአይሁዶችን ታሪክ ከመጀመሪያው ጀምሮ እስከ እርሱ ዘመን ድረስ ጠቅለል አድርጎ ገልጿል። በዚህም የኢየሱስን ጊዜና ሥራ በሚከተሉት ቃላት ሸፍኗል፡-

በዚህ ጊዜ አንድ ጠቢብ ሰው ነበረ ኢየሱስ። ጥሩ ፣ እና ጨዋ ከአይሁድም ከአሕዛብም ብዙ ሰዎች ደቀ መዛሙርቱ ሆኑ። ጲላጦስም እንዲሰቀልና እንዲሞት ፈረደበት። ደቀ መዛሙርቱ የሆኑትም ደቀ መዝሙርነቱን አልተዉም። ከተሰቀለ ከሦስት ቀን በኋላ እንደ ተገለጠላቸውና ሕያው እንደሆነ ነገሩት።
ጆሴፈስ. በ፺ ዓ.ም. ጥንታዊ ዕቃዎች ፲፰. ፴፫

ጆሴፈስ እንዲህ ሲል አረጋግጧል:- ፩) ኢየሱስ እንዳለ፣ ፪) እሱ የሃይማኖት አስተማሪ ነበር፣ ፫) ደቀ መዛሙርቱ የኢየሱስን ትንሣኤ በይፋ አውጀዋል። ስለዚህም የክርስቶስ ሞት የታወቀ ክስተት እንደሆነ እና የትንሣኤው ጉዳይ በደቀ መዛሙርቱ ወደ ግሪኮ-ሮማውያን ዓለም እንዲገባ የተደረገው ካለፈው ጊዜ ጀምሮ በእነዚህ ጨረሮች ውስጥ ይመስላል።

ታሪካዊ ዳራ – ከመጽሐፍ ቅዱስ

ሐኪም እና የታሪክ ምሁር የሆነው ሉቃስ ይህ እምነት በጥንቱ ዓለም እንዴት እንደቀጠለ ተጨማሪ ዝርዝሮችን ሰጥቷል። በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ከሐዋርያት ሥራ የተወሰደው ይህ ነው።

ካህናት አለቆችና የመቅደስ አዛዥ ሰዱቃው ^፪ ሕዝቡን ስለ አስተማሩና በኢየሱስ የሙታንን ትንሣኤ ስለ ሰበኩ ተቸግረው፥ ወደ እነርሱ ቀረቡ፥ ^፫ እጃቸውንም ጭነውባቸው ነበርና እስከ ማግሥቱ ድረስ በወኅኒ። ^፲፫ ጴጥሮስና ዮሐንስም በግልጥ እንደ ተናገሩ ባዩ ጊዜ፥ መጽሐፍን የማያውቁና ያልተማሩ ሰዎች እንደ ሆኑ አስተውለው አደነቁ፥። ^፲፭በእነዚህ ሰዎች ምን እንሥራ?
የሐዋርያት ሥራ ፬፡፩-፫,፲፫, ፲፭ (፷፫ ዓ.ም.)

^፲፯ሊቀ ካህናቱ ግን የሰዱቃውያን ወገን ሆነውም ከእርሱ ጋር የነበሩት ሁሉ ^፲፰በሐዋርያትም ላይ እጃቸውን ጭነው በሕዝቡ ወኅኒ ውስጥ አኖሩአቸው። ^፴፫ ሙ በጣም ተቈጡ ሊገድሉአቸውም አሰቡ። ^፵ ሐዋርያትንም ወደ እነርሱ ጠርተው ገረፉአቸው፥ በኢየሱስም ስም እንዳይናገሩ አዝዘው ፈቱአቸው።
የሐዋርያት ሥራ፭: ፲፯-፲፰, ፴፫, ፵

መሪዎቹ ይህንን አዲስ እምነት ለማስቆም ብዙ ጥረት ሲያደርጉ ማየት እንችላለን። እነዚህ የመጀመሪያ ውዝግቦች የተከሰቱት በኢየሩሳሌም ነው – በዚያው ከተማ ከጥቂት ሳምንታት በፊት ኢየሱስ በአደባባይ የተገደለበት እና የተቀበረበት።

ከዚህ ታሪካዊ መረጃ በመነሳት ትንሳኤውን መመርመር የምንችለው አማራጮችን ሁሉ በመመዘን የትኛውም የበለጠ ትርጉም እንዳለው ለማየት እንችላለን – የትኛውንም ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ትንሳኤ ‘በእምነት’ ሳንገመግም ነው።

የኢየሱስ እና የመቃብሩ አካል

የክርስቶስን ሥጋ በተመለከተ ሁለት አማራጮች ብቻ አሉን። ወይ መቃብሩ በዚያ የትንሳኤ እሁድ ጠዋት ባዶ ነበር ወይም አሁንም አካሉን ይዟል። ሌሎች አማራጮች የሉም።

ሰውነቱ በመቃብር ውስጥ እንደቀረ እናስብ። እየተፈጸሙ ያሉትን ታሪካዊ ክንውኖች ስናሰላስል ግን በፍጥነት ችግሮችን እንጋፈጣለን። በኢየሩሳሌም ያሉት የሮማውያንና የአይሁድ መሪዎች አስከሬኑ በመቃብር ውስጥ ካለ፣ ደቀ መዛሙርቱ ከሙታን መነሣቱን የሚገልጹ ሕዝባዊ መግለጫዎች አጠገብ ከሆነ፣ የትንሣኤ ታሪኮችን ለማስቆም ይህን ያህል እርምጃ መውሰድ ያለባቸው ለምንድን ነው? የኢየሱስ አስከሬን በመቃብር ውስጥ ቢኖር ኖሮ ባለሥልጣናቱ የክርስቶስን ሥጋ በሁሉም ፊት ማሳየቱ ቀላል ነገር ይሆን ነበር። ይህ ደግሞ ወጣቱን እንቅስቃሴ ሳያስር፣ ማሰቃየትና በመጨረሻም ሰማዕትነት ማትረፍ ሳያስፈልገው ያጠፋው ነበር። እና አስቡ – በሺዎች የሚቆጠሩ በዚህ ጊዜ በኢየሩሳሌም በኢየሱስ ሥጋዊ ትንሳኤ እንዲያምኑ ተለውጠዋል። ጴጥሮስን ከሚያዳምጡት ሰዎች መካከል አንዱ ብሆን፣ አስደናቂ የሆነውን መልእክቱን ማመን እንደምችል እያሰብኩ (ከስደት ጋር ተያይዞ የመጣ ነው) ቢያንስ ቢያንስ ወደ መቃብር ሄጄ ለመፈለግ የምሳ እረፍቴን በወሰድኩ ነበር። አካሉ አሁንም እንዳለ ለማየት ራሴ። የክርስቶስ አካል አሁንም በመቃብር ውስጥ ቢሆን ኖሮ ይህ እንቅስቃሴ በእጁ ላይ እንደዚህ ያለ ወንጀለኛ አጸፋዊ ማስረጃ ባለው በጠላት አካባቢ ውስጥ ምንም ተከታዮችን አያገኝም ነበር። ስለዚህ የክርስቶስ አካል በመቃብር ውስጥ የሚቀረው ወደ ምናምንቴዎች ያመራል። ትርጉም የለውም።

ደቀ መዛሙርቱ ሥጋውን ሰረቁት?

በእርግጥ ከትንሣኤ ሌላ በባዶ መቃብር ላይ ሌሎች ማብራሪያዎች አሉ። ይሁን እንጂ ስለ ሰውነቱ መጥፋት ማንኛውም ማብራሪያ ለእነዚህ ዝርዝሮችም ግምት ውስጥ መግባት ይኖርበታል፡- በመቃብሩ ላይ ያለውን የሮማውያን ማኅተም፣ መቃብሩን የሚጠብቀው የሮማውያን ዘበኛ፣ የመቃብሩን በር የሚሸፍነው ትልቅ (፩-፪ቶን) ድንጋይ፣ ፵ ኪሎ ግራም አስከሬን የሚያሰራ መሣሪያ አካል ። ዝርዝሩ ይቀጥላል። ቦታው የጎደለውን አካል ለማብራራት ሁሉንም ሁኔታዎች እና ሁኔታዎች እንድንመለከት አይፈቅድልንም ፣ ግን በጣም የታሰበው ማብራሪያ ሁል ጊዜ ደቀ መዛሙርቱ ራሳቸው ከመቃብሩ ውስጥ አስከሬኑን ሰርቀው ፣ አንድ ቦታ ደብቀው እና ሌሎችን ማሳሳት መቻላቸው ነው።

ይህንን ሁኔታ አስቡት፣ በእስር ላይ ሕይወታቸውን ለማትረፍ የተሰደዱት ተስፋ የቆረጡ የደቀ መዛሙርት ቡድን እንዴት እንደገና ተሰብስበው አስከሬኑን ለመስረቅ ዕቅድ በማውጣት ለመከራከር አንዳንድ አስቸጋሪ ሁኔታዎችን በማስወገድ ሮማዊውን ሙሉ በሙሉ በማታለል ጠባቂ. ከዚያም ማኅተሙን ሰበሩ፣ ግዙፉን ቋጥኝ አንቀሳቅሰው፣ ከታሸገው አካል ጋር ሄዱ – ሁሉም ምንም ጉዳት ሳይደርስባቸው (ሁሉም የአደባባይ ምስክሮች ሆነው ስለቀሩ)። ይህንንም በተሳካ ሁኔታ እንደያዙ እና ከዚያም ሁሉም ወደ ዓለም መድረክ ገብተው በማታለል ላይ የተመሰረተ ሃይማኖታዊ እምነት እንደጀመሩ እናስብ። ዛሬ ብዙዎቻችን ደቀመዛሙርቱን ያነሳሳው ወንድማማችነትን እና ፍቅርን በሰዎች መካከል ማወጅ አስፈላጊ እንደሆነ እንገምታለን። ነገር ግን የሉቃስንና የጆሴፈስን ዘገባ መለስ ብለህ ተመልከትና አከራካሪው ጉዳይ “ሐዋርያት ሕዝቡን እያስተማሩና በኢየሱስ የሙታን ትንሣኤ እየሰበኩ” እንደነበር ልብ በል። ይህ ጭብጥ በጽሑፎቻቸው ውስጥ ዋነኛው ነው. ሌላው ሐዋርያ ጳውሎስ የክርስቶስን ትንሣኤ አስፈላጊነት የገለጸበትን መንገድ ተመልከት።

^፫ እኔ ደግሞ የተቀበልሁትን ከሁሉ በፊት አሳልፌ ሰጠኋችሁ እንዲህ ብዬ። መጽሐፍ እንደሚል ክርስቶስ ስለ ኃጢአታችን ሞተ፥ ተቀበረም፥ ^፬ መጽሐፍም እንደሚል በሦስተኛው ቀን ተነሣ፥^፭ ለኬፋም ታየ በኋላም ለአሥራ ሁለቱ፤ ^፮ ከዚያም በኋላ ከአምስት መቶ ለሚበዙ ወንድሞች በአንድ ጊዜ ታየ፤ ከእነርሱም የሚበዙቱ እስከ አሁን አሉ አንዳንዶች ግን አንቀላፍተዋል፤ ^፲፫ ትንሣኤ ሙታንስ ከሌለ ክርስቶስ አልተነሣማ፤ ^፲፬ ክርስቶስም ካልተነሣ እንግዲያስ ስብከታችን ከንቱ ነው እምነታችሁም ደግሞ ከንቱ ናት፤ ^፲፱ በዚች ሕይወት ብቻ ክርስቶስን ተስፋ ያደረግን ከሆነ፥ ከሰው ሁሉ ይልቅ ምስኪኖች ነን። ^፴፪ እንደ ሰው በኤፌሶን ከአውሬ ጋር ከታገልሁ፥ ሙታንስ የማይነሡ ከሆነ፥ ምን ይጠቅመኛል? ነገ እንሞታለንና እንብላና እንጠጣ።
፩ኛ ወደ ቆሮንቶስ ሰዎች ፲፭:፫-፮, ፲፫-፲፬, ፲፱, ፴፪ ( ፶፯ XNUMX ዓ.ም.)

በግልጽ ለማየት እንደሚቻለው ደቀ መዛሙርቱ በእንቅስቃሴያቸው መሃል የክርስቶስን ትንሣኤ አስፈላጊነት እና ምስክርነታቸውን በአእምሮአቸው ውስጥ አስቀምጠዋል። ይህ በእውነት ውሸት ነው ብለን አስብ – እነዚህ ደቀ መዛሙርት በእውነት ሰውነታቸውን ስለሰረቁ ለመልእክታቸው ያለው ተቃራኒ ማስረጃ ሊያጋልጣቸው አልቻለም። ከዚያም በተሳካ ሁኔታ ዓለምን ያታልሉ ይሆናል, ነገር ግን እነሱ ራሳቸው የሚሰብኩት, የሚጽፉት እና ትልቅ ግርግር የሚፈጥሩበት ነገር ውሸት መሆኑን ያውቃሉ. ነገር ግን ህይወታቸውን (በትክክል) ለዚህ ተልእኮ ሰጥተዋል። ለምን ያደርጉታል – መሰረቱ ውሸት መሆኑን ካወቁ? ሰዎች ሕይወታቸውን የሚሰጡት የሚታገሉበትን ምክንያት በማመን ወይም ከዓላማው የተወሰነ ጥቅም ስለሚጠብቁ ነው። ደቀ መዛሙርቱ ሥጋውን ሰርቀው ቢደብቁት ትንሣኤ እውነት እንዳልሆነ የሰው ሁሉ ያውቃሉ። ደቀ መዛሙርቱ ለመልእክታቸው መስፋፋት የከፈሉትን ዋጋ ከራሳቸው አንደበት አስቡ እና እርስዎ ውሸት መሆኑን ለምታውቁት ነገር የግል ዋጋ ትከፍሉ እንደሆነ ራስህን ጠይቅ።

በሁሉም አቅጣጫ እንጨነቃለን እንሰደዳለን፣ተገርፈናል በውጫዊ ሁኔታ እየጠፋን ነው በታላቅ ፅናት፣በችግር፣በችግር፣በጭንቀት፣በድብደባ፣በእስርና በግርግር፣በድካም፣በእንቅልፍ በማጣትና በረሃብ ድሆች ምንም የለኝም አምስት ጊዜ ከአይሁድ ፴፱ ጅራፍ ገረፉኝ፣ ሦስት ጊዜ በበትር ተመታሁ፣ አንድ ጊዜ በድንጋይ ተወገርሁ፣ ሦስት ጊዜ መርከቤ ተሰበረ፣ ከወንዞች፣ ከወንበዴዎች ስጋት ውስጥ ነኝ። የሀገሬ ሰዎች፣ ከአሕዛብ፣ በከተማ፣ በገጠር፣ በባህር ውስጥ። ደክሜአለሁ፣ ደክሜአለሁ እናም ብዙ ጊዜ እንቅልፍ አጥቻለሁ፣ ረሃብንና ጥማትን አውቄአለሁ በራድኩ፣ ራቁቴንም ሆኛለሁ ማን ደካማ ነው እናም ደካማ አይሰማኝም።
4ኛ ቆሮንቶስ ፰፡፮–፲፡፲፩፤ ፳፬፡፳፱-XNUMX

በህይወት ዘመናቸው ያላትን የማይናቅ ጀግንነት (አንድም መራራ ጫፍ ላይ ተሰንጥቆ ‘የተናዘዘ’ አይደለም) ባሰብኩ ቁጥር መልዕክታቸውን በቅንነት አለማመን የሚከብደኝ ሆኖ አግኝቼዋለሁ። ቢያምኑ ግን የክርስቶስን ሥጋ ሊሰርቁና ሊጣሉ አይችሉም ነበር። በሃርቫርድ የህግ ተማሪዎችን በምስክሮች ላይ ድክመቶችን እንዴት መመርመር እንዳለባቸው ያስተማረ አንድ ታዋቂ የወንጀል ጠበቃ ስለ ደቀ መዛሙርቱ እንዲህ ሲል ተናግሯል፡-

“የወታደራዊ ጦርነት ታሪክ እንደ ጀግንነት ጽናት፣ ትዕግስት እና የማይታጠፍ ድፍረት ምሳሌ ሊሆን አይችልም። የእምነታቸውን መሰረት፣ እና ያረጋገጡትን የታላላቅ እውነታዎች እና እውነቶች ማስረጃዎች በጥንቃቄ ለመገምገም ከፍተኛ የሆነ ምክንያት ነበራቸው።
ግሪንሊፍ. ፩ሺ፰፻፸፬ የአራቱ ወንጌላውያን ምስክርነት በፍትህ ፍርድ ቤቶች በሚተዳደረው የማስረጃ ህግ ምርመራ. ገጽ ፳፱

ከዚህ ጋር ተያያዥነት ያለው የደቀመዛሙርት ጠላቶች ጸጥታ – የአይሁድ ወይም የሮማውያን. እነዚህ የጠላት ምስክሮች ‘እውነተኛውን’ ታሪክ ለመናገር ወይም ደቀ መዛሙርቱ እንዴት እንደተሳሳቱ ለማሳየት በቁም ነገር አልሞከሩም። ዶ/ር ሞንትጎመሪ እንዳሉት፣

“ይህ በምኩራቦች ውስጥ ምስክርነት ያለው አስተማማኝነት ጉዳዩን የሚያመለክተው ጉዳዩን ከሚያጠፉት የመቁረጫ ሠራተኞች መካከል በተስፋ መቁረጥ ስሜት ውስጥ ነው።
ሞንትጎመሪ ፩ሺ፱፻፸፭ የህግ ምክንያት እና የክርስቲያን አፖሎጅቲክስ. ገጽ፹፰-፹፱

የዚህን ጥያቄ እያንዳንዱን ገጽታ ለመመልከት የሚያስችል ቦታ የለንም። ነገር ግን፣ የደቀ መዛሙርቱ የማይናወጥ ድፍረት እና በዘመኑ የነበሩት የጠላት ባለስልጣናት ዝምታ፣ ክርስቶስ ከሞት ተነስቷል የሚለው ጉዳይ እንዳለ እና በቁም ነገር እና በጥንቃቄ መመርመር እንደሚያስፈልግ ብዙ ይናገራሉ። ይህን ለማድረግ አንዱ መንገድ በመጽሐፍ ቅዱሳዊ አገባቡ መረዳት ነው። ለመጀመር በጣም ጥሩ ቦታ የአብርሃም እና የሙሴ ምልክቶች ናቸው። የኖሩት ከኢየሱስ በፊት ከአንድ ሺህ ዓመታት በላይ ቢሆንም ያጋጠሟቸው ነገሮች ስለ ኢየሱስ ሞትና ትንሣኤ የሚናገሩ ትንቢታዊ ትንቢቶች ነበሩ።

የኢየሱስ ትንሳኤ፡ እውነት ወይስ ልቦለድ?

የኢየሱስ ታሪካዊ ዳራ፡ ታሲተስ እና ጆሴፈስ

ኔሮ.. በትልቅነታቸው የተጠሉ ክርስቲያኖች ተብለው በሚጠሩት ሰዎች ላይ እጅግ በሚያምር ስቃይ ተቀጥተዋል። የስሙ መስራች የሆነው ክርስቶስ በጢባርዮስ የግዛት ዘመን የይሁዳ አገረ ገዥ በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ። ነገር ግን ለጊዜው የተገፋው አስነዋሪ አጉል እምነት እንደገና ተነሳ፤ ክፋት በተፈጠረባት በይሁዳ ብቻ ሳይሆን በሮም ከተማም ታሲተስ።
ታሲተስ አናልስ XV. 44

ታሲተስ ኢየሱስ መሆኑን አረጋግጧል: ፩) ታሪካዊ ሰው; ፪) በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ; ፫) በ፷፭ ዓ.ም (በኔሮ ዘመን) የክርስትና እምነት በሜዲትራኒያን ባህር ተሻግሮ ከይሁዳ እስከ ሮም ድረስ በኃይል ተስፋፍቶ የሮማ ንጉሠ ነገሥት ይህን ችግር መቋቋም እንዳለበት ተሰምቶት ነበር። ታሲተስ ኢየሱስን ‘ክፉ አጉል እምነት’ የጀመረበትን እንቅስቃሴ ስለሚመለከት እነዚህን ነገሮች የሚናገረው እንደ ጠላት ምስክር እንደሆነ ልብ ይበሉ። እሱ ይቃወማል እንጂ ታሪካዊነቱን አይክድም።

ታሲተስ ይህን ያረጋግጣል፡-

፩. ኢየሱስ ታሪካዊ ሰው ነበር;

፪. በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ;

፫. ኢየሱስ ታሪካዊ ሰው ነበር; በጴንጤናዊው ጲላጦስ ተገደለ; በ65 እዘአ (በኔሮ ዘመን) የክርስትና እምነት በሜዲትራኒያን ባህር አቋርጦ ከይሁዳ እስከ ሮም ድረስ ተስፋፋ። በተጨማሪም የሮም ንጉሠ ነገሥት ይህን ሁኔታ መቋቋም እንዳለበት ተሰምቶት ነበር።

ጆሴፈስ፡- የኢየሱስ ታሪካዊ ማጣቀሻ

ጆሴፈስ በአንደኛው መቶ ክፍለ ዘመን ለሮማውያን የጻፈው የአይሁድ ወታደራዊ መሪ ታሪክ ምሁር ነበር። የአይሁዶችን ታሪክ ከመጀመሪያው ጀምሮ እስከ እርሱ ዘመን ድረስ ጠቅለል አድርጎ ገልጿል። በዚህም የኢየሱስን ጊዜና ሥራ በሚከተሉት ቃላት ሸፍኗል፡-

በዚህ ጊዜ አንድ ጠቢብ ሰው ነበረ… ኢየሱስ። ጥሩ ፣ እና… ጨዋ። ከአይሁድም ከአሕዛብም ብዙ ሰዎች ደቀ መዛሙርቱ ሆኑ። ጲላጦስም እንዲሰቀልና እንዲሞት ፈረደበት። ደቀ መዛሙርቱ የሆኑትም ደቀ መዝሙርነቱን አልተዉም። ከተሰቀለ ከሦስት ቀን በኋላ እንደ ተገለጠላቸውና ሕያው እንደሆነ ነገሩት።
ጆሴፈስ. በ፺ ዓ.ም. ጥንታዊ ዕቃዎች xviii. 33

ጆሴፈስ እንዲህ ሲል አረጋግጧል:-

፩) ኢየሱስ እንዳለ፣

፪) እሱ የሃይማኖት አስተማሪ ነበር፣

፫) ደቀ መዛሙርቱ የኢየሱስን ትንሣኤ በይፋ አውጀዋል።

ስለዚህም የክርስቶስ ሞት የታወቀ ክስተት እንደሆነ እና የትንሣኤው ጉዳይ በደቀ መዛሙርቱ ወደ ግሪኮ-ሮማውያን ዓለም እንዲገባ የተደረገው ካለፈው ጊዜ ጀምሮ በእነዚህ ጨረሮች ውስጥ ይመስላል።

ታሪካዊ ዳራ – ከመጽሐፍ ቅዱስ

ለሕዝቡም ሲናገሩ የካህናት አለቆችና የመቅደስ አዛዥ ሰዱቃውያንም፥
^፪ሕዝቡን ስለ አስተማሩና በኢየሱስ የሙታንን ትንሣኤ ስለ ሰበኩ ተቸግረው፥ ወደ እነርሱ ቀረቡ፥
^፫እጃቸውንም ጭነውባቸው አሁን መሽቶ ነበርና እስከ ማግሥቱ ድረስ በወኅኒ አኖሩአቸው።
^፬ነገር ግን ቃሉን ከሰሙት ብዙዎች አመኑ፥ የወንዶችም ቁጥር አምስት ሺህ ያህል ሆነ።
^፭–
^፮በነገውም አለቆቻቸውና ሽማግሌዎች ጻፎችም ሊቀ ካህናቱ ሐናም ቀያፋም ዮሐንስም እስክንድሮስም የሊቀ ካህናቱም ዘመዶች የነበሩት ሁሉ በኢየሩሳሌም ተሰበሰቡ፤
^፯እነርሱንም በመካከል አቁመው። በምን ኃይል ወይስ በማን ስም እናንተ ይህን አደረጋችሁ? ብለው ጠየቁአቸው።
^፰በዚያን ጊዜ ጴጥሮስ መንፈስ ቅዱስንም ተሞልቶ እንዲህ አላቸው። እናንተ የሕዝብ አለቆችና ሽማግሌዎች፥
^፱እኛ ዛሬ ለድውዩ ሰው ስለ ተደረገው መልካም ሥራ ይህ በምን እንደዳነ ብንመረመር፥
^፲እናንተ በሰቀላችሁት እግዚአብሔርም ከሙታን ባስነሣው በናዝሬቱ በኢየሱስ ክርስቶስ ስም ይህ ደኅና ሆኖ በፊታችሁ እንደ ቆመ፥ ለእናንተ ለሁላችሁ ለእስራኤልም ሕዝብ ሁሉ የታወቀ ይሁን።
^፲፩እናንተ ግንበኞች የናቃችሁት፥ የማዕዘን ራስ የሆነው ይህ ድንጋይ ነው።
^፲፪መዳንም በሌላ በማንም የለም፤ እንድንበት ዘንድ የሚገባን ለሰዎች የተሰጠ ስም ከሰማይ በታች ሌላ የለምና።
^፲፫ጴጥሮስና ዮሐንስም በግልጥ እንደ ተናገሩ ባዩ ጊዜ፥ መጽሐፍን የማያውቁና ያልተማሩ ሰዎች እንደ ሆኑ አስተውለው አደነቁ፥ ከኢየሱስም ጋር እንደ ነበሩ አወቁአቸው፤
^፲፬የተፈወሰውንም ሰው ከእነርሱ ጋር ቆሞ ሲያዩ የሚመልሱትን አጡ።
^፲፭ከሸንጎም ወደ ውጭ ይወጡ ዘንድ አዝዘው። በእነዚህ ሰዎች ምን እንሥራ?
^፲፮የታወቀ ምልክት በእነርሱ እጅ እንደ ተደረገ በኢየሩሳሌም ለሚኖሩ ሁሉ ተገልጦአልና፥ እንሸሽገው ዘንድ አንችልም፤
የሐዋርያት ሥራ ፬:፩-፲፮ (፷፫ ዓ.ም.)

^፲፯ሊቀ ካህናቱ ግን የሰዱቃውያን ወገን ሆነውም ከእርሱ ጋር የነበሩት ሁሉ ተነሡ ቅንዓትም ሞላባቸው።
^፲፰በሐዋርያትም ላይ እጃቸውን ጭነው በሕዝቡ ወኅኒ ውስጥ አኖሩአቸው።
^፲፱የጌታ መልአክ ግን በሌሊት የወኅኒውን ደጅ ከፍቶ አወጣቸውና።
^፳ሂዱና ቆማችሁ የዚህን ሕይወት ቃል ሁሉ ለሕዝብ በመቅደስ ንገሩ አላቸው።
^፳፩በሰሙም ጊዜ ማልደው ወደ መቅደስ ገብተው አስተማሩ። ግን ሊቀ ካህናቱና ከእርሱ ጋር የነበሩት መጥተው ሸንጎውንና የእስራኤልን ልጆች ሽማግሌዎች ሁሉ በአንድነት ጠሩ፥ ያመጡአቸውም ዘንድ ወደ ወኅኒ ላኩ።
^፳፪–
^፳፫ሎሌዎችም መጥተው በወኅኒው አላገኙአቸውም፤ ተመልሰውም። ወኅኒው በጣም በጥንቃቄ ተዘግቶ ጠባቂዎችም በደጁ ፊት ቆመው አገኘን፥ በከፈትን ጊዜ ግን በውስጡ አንድ ስንኳ አላገኘንም አሉአቸው።
^፳፬የመቅደስ አዛዥና የካህናት አለቆችም ይህን ነገር በሰሙ ጊዜ። እንጃ ይህ ምን ይሆን? እያሉ ስለ እነርሱ አመነቱ።
^፳፭አንድ ሰውም መጥቶ። እነሆ፥ በወኅኒ ያኖራችኋቸው ሰዎች እየቆሙ ሕዝቡንም እያስተማሩ በመቅደስ ናቸው ብሎ አወራላቸው።
^፳፮በዚያን ጊዜ አዛዡ ከሎሌዎች ጋር ሄዶ አመጣቸው፥ በኃይል ግን አይደለም፤ ሕዝቡ እንዳይወግሩአቸው ይፈሩ ነበርና።
^፳፯አምጥተውም በሸንጎ አቆሙአቸው።
^፳፰ሊቀ ካህናቱም። በዚህ ስም እንዳታስተምሩ አጥብቀን አላዘዝናችሁምን? እነሆም፥ ኢየሩሳሌምን በትምህርታችሁ ሞልታችኋል፤ የዚያንም ሰው ደም በእኛ ታመጡብን ዘንድ ታስባላችሁ ብሎ ጠየቃቸው።
^፳፱ጴጥሮስና ሐዋርያትም መልሰው አሉ። ከሰው ይልቅ ለእግዚአብሔር ልንታዘዝ ይገባል።
^፴እናንተ በእንጨት ላይ ሰቅላችሁ የገደላችሁትን ኢየሱስን የአባቶቻችን አምላክ አስነሣው፤
^፴፩ይህን እግዚአብሔር፥ ለእስራኤል ንስሐን የኃጢአትንም ስርየት ይሰጥ ዘንድ፥ ራስም መድኃኒትም አድርጎ በቀኙ ከፍ ከፍ አደረገው።
^፴፪እኛም ለዚህ ነገር ምስክሮች ነን፥ ደግሞም እግዚአብሔር ለሚታዘዙት የሰጠው መንፈስ ቅዱስ ምስክር ነው።
^፴፫እነርሱም ሲሰሙ በጣም ተቈጡ ሊገድሉአቸውም አሰቡ።
^፴፬ነገር ግን በሕዝብ ሁሉ ዘንድ የከበረ የሕግ መምህር ገማልያል የሚሉት አንድ ፈሪሳዊ በሸንጎ ተነሥቶ ሐዋርያትን ጥቂት ፈቀቅ እንዲያደርጉአቸው አዘዘ፥
^፴፭እንዲህም አላቸው። የእስራኤል ሰዎች ሆይ፥ ስለ እነዚህ ሰዎች ምን እንደምታደርጉ ለራሳችሁ ተጠንቀቁ።
^፴፮ከዚህ ወራት አስቀድሞ ቴዎዳስ። እኔ ታላቅ ነኝ ብሎ ተነሥቶ ነበርና፥ አራት መቶ የሚያህሉ ሰዎችም ከእርሱ ጋር ተባበሩ፤ እርሱም ጠፋ የሰሙትም ሁሉ ተበተኑ እንደ ምናምንም ሆኑ።
^፴፯ከዚህ በኋላ ሰዎች በተጻፉበት ዘመን የገሊላው ይሁዳ ተነሣ ብዙ ሰዎችንም አሸፍቶ አስከተለ፤ እርሱም ጠፋ የሰሙትም ሁሉ ተበታተኑ።
^፴፰አሁንም እላችኋለሁ። ከእነዚህ ሰዎች ተለዩ ተዉአቸውም፤ ይህ አሳብ ወይም ይህ ሥራ ከሰው እንደ ሆነ ይጠፋልና፤
^፴፰ከእግዚአብሔር እንደ ሆነ ግን ታጠፉአቸው ዘንድ አይቻላችሁም፥ በእርግጥ ከእግዚአብሔር ጋር ስትጣሉ ምናልባት እንዳትገኙ።
^፵ሰሙትም፥ ሐዋርያትንም ወደ እነርሱ ጠርተው ገረፉአቸው፥ በኢየሱስም ስም እንዳይናገሩ አዝዘው ፈቱአቸው።
የሐዋርያት ሥራ ፭: ፲፯-፵

የኢየሱስ እና የመቃብሩ አካል

የኢየሱስ አስከሬን በመቃብር ውስጥ ቢኖር ኖሮ ባለሥልጣናቱ የክርስቶስን ሥጋ በሁሉም ፊት ማሳየቱ ቀላል ነገር ይሆን ነበር። ይህ ደግሞ ወጣቱን እንቅስቃሴ ሳያስር፣ ማሰቃየትና በመጨረሻም ሰማዕትነት ማትረፍ ሳያስፈልገው ያጠፋው ነበር። እና አስቡ – በሺዎች የሚቆጠሩ በዚህ ጊዜ በኢየሩሳሌም በኢየሱስ ሥጋዊ ትንሳኤ እንዲያምኑ ተለውጠዋል። ጴጥሮስን ከሚያዳምጡት ሰዎች መካከል አንዱ ብሆን፣ አስደናቂ የሆነውን መልእክቱን ማመን እንደምችል እያሰብኩ (ከስደት ጋር ተያይዞ የመጣ ነው) ቢያንስ ቢያንስ ወደ መቃብር ሄጄ ለመፈለግ የምሳ እረፍቴን በወሰድኩ ነበር። አካሉ አሁንም እንዳለ ለማየት ራሴ። የክርስቶስ አካል አሁንም በመቃብር ውስጥ ቢሆን ኖሮ ይህ እንቅስቃሴ በእጁ ላይ እንደዚህ ያለ ወንጀለኛ አጸፋዊ ማስረጃ ባለው በጠላት አካባቢ ውስጥ ምንም ተከታዮችን አያገኝም ነበር። ስለዚህ የክርስቶስ አካል በመቃብር ውስጥ የሚቀረው ወደ ምናምንቴዎች ያመራል። ትርጉም የለውም።

እስቲ ተጨማሪ አስብ፣ በዚህ ጊዜ በሺዎች የሚቆጠሩ በኢየሱስ ሥጋዊ ትንሣኤ በኢየሩሳሌም አምነዋል። ጴጥሮስን የሚያዳምጡት ሰዎች መካከል አንዱ ነበርክ እና አስደናቂው መልእክቱ እምነት የሚጣልበት እንደሆነ በማሰብ ነበር። (ለነገሩ ከስደት ጋር መጣ)። ቢያንስ ቢያንስ የምሳ ዕረፍትህን ወስደህ ወደ መቃብር ሄደህ አስከሬኑ እንዳለ ለማየት ራስህን ፈልግ ብለህ አትፈልግም ነበር?

የክርስቶስ አካል አሁንም በመቃብር ውስጥ ቢኖር ኖሮ ይህ እንቅስቃሴ በእጁ ላይ እንደዚህ ያለ ወንጀለኛ አጸፋዊ ማስረጃ ባለው በጠላት አካባቢ ውስጥ ምንም ተከታዮችን አያገኝም ነበር።

ስለዚህ የክርስቶስ አካል በመቃብር ውስጥ የሚቀረው ወደ ጨለምተኝነት ያመራል። ትርጉም የለውም።

ደቀ መዛሙርቱ ሥጋውን ሰረቁት?

በእርግጥ ከትንሣኤ ሌላ በባዶ መቃብር ላይ ሌሎች ማብራሪያዎች አሉ። ይሁን እንጂ ስለ ሰውነቱ መጥፋት ማንኛውም ማብራሪያ ለእነዚህ ዝርዝሮችም ግምት ውስጥ መግባት ይኖርበታል፡- በመቃብሩ ላይ ያለውን የሮማውያን ማኅተም፣ መቃብሩን የሚጠብቀው የሮማውያን ዘበኛ፣ የመቃብሩን በር የሚሸፍነው ትልቅ (1-2 ቶን) ድንጋይ፣ 40 ኪሎ ግራም አስከሬን የሚያሰራ መሣሪያ አካል ። ዝርዝሩ ይቀጥላል። ቦታው የጎደለውን አካል ለማብራራት ሁሉንም ሁኔታዎች እና ሁኔታዎች እንድንመለከት አይፈቅድልንም ፣ ግን በጣም የታሰበው ማብራሪያ ሁል ጊዜ ደቀ መዛሙርቱ ራሳቸው ከመቃብሩ ውስጥ አስከሬኑን ሰርቀው ፣ አንድ ቦታ ደብቀው እና ሌሎችን ማሳሳት መቻላቸው ነው።

የደቀ መዛሙርቱ ተነሳሽነት፡ በትንሣኤ ላይ ያላቸው እምነት

ዛሬ ብዙዎቻችን ደቀመዛሙርቱን ያነሳሳቸው ወንድማማችነትን እና ፍቅርን በሰዎች መካከል ማወጅ አስፈላጊ እንደሆነ እናስባለን። ሆኖም የሉቃስንና የጆሴፈስን ዘገባ መለስ ብለህ ተመልከት። አወዛጋቢው ጉዳይ “ሐዋርያት ሕዝቡን እያስተማሩ በኢየሱስም የሙታንን ትንሣኤ ይሰብኩ ነበር” የሚለው ነበር። ይህ ጭብጥ በጽሑፎቻቸው ውስጥ ዋነኛው ነው። ሌላው ሐዋርያ ጳውሎስ የኢየሱስን ትንሣኤ አስፈላጊነት የገለጸበትን መንገድ ተመልከት።

^፫እኔ ደግሞ የተቀበልሁትን ከሁሉ በፊት አሳልፌ ሰጠኋችሁ እንዲህ ብዬ። መጽሐፍ እንደሚል ክርስቶስ ስለ ኃጢአታችን ሞተ፥ ተቀበረም፥
^፬መጽሐፍም እንደሚል በሦስተኛው ቀን ተነሣ፥
^፭ለኬፋም ታየ በኋላም ለአሥራ ሁለቱ፤
^፮ከዚያም በኋላ ከአምስት መቶ ለሚበዙ ወንድሞች በአንድ ጊዜ ታየ፤ ከእነርሱም የሚበዙቱ እስከ አሁን አሉ አንዳንዶች ግን አንቀላፍተዋል፤
^፯ከዚያም በኋላ ለያዕቆብ ኋላም ለሐዋርያት ሁሉ ታየ፤
^፰ከሁሉም በኋላ እንደ ጭንጋፍ ለምሆን ለእኔ ደግሞ ታየኝ።
^፱እኔ ከሐዋርያት ሁሉ የማንስ ነኝና፥ የእግዚአብሔርን ቤተ ክርስቲያን ስላሳደድሁ ሐዋርያ ተብዬ ልጠራ የማይገባኝ፤
^፲ነገር ግን በእግዚአብሔር ጸጋ የሆንሁ እኔ ነኝ፤ ለእኔም የተሰጠኝ ጸጋው ከንቱ አልነበረም ከሁላቸው ይልቅ ግን ደከምሁ፥ ዳሩ ግን ከእኔ ጋር ያለው የእግዚአብሔር ጸጋ ነው እንጂ እኔ አይደለሁም።
^፲፩እንግዲህስ እኔ ብሆን እነርሱም ቢሆኑ እንዲሁ እንሰብካለን እንዲሁም አመናችሁ።
^፲፪ክርስቶስ ከሙታን እንደ ተነሣ የሚሰበክ ከሆነ ግን ከእናንተ አንዳንዶቹ። ትንሣኤ ሙታን የለም እንዴት ይላሉ?
^፲፫ትንሣኤ ሙታንስ ከሌለ ክርስቶስ አልተነሣማ፤
^፲፬ክርስቶስም ካልተነሣ እንግዲያስ ስብከታችን ከንቱ ነው እምነታችሁም ደግሞ ከንቱ ናት፤
^፲፭ደግሞም። ክርስቶስን አስነሥቶታል ብለን በእግዚአብሔር ላይ ስለ መሰከርን ሐሰተኞች የእግዚአብሔር ምስክሮች ሆነን ተገኝተናል፤ ሙታን ግን የማይነሡ ከሆነ እርሱን አላስነሣውም።
^፲፮ሙታን የማይነሡ ከሆነ ክርስቶስ አልተነሣማ፤
^፲፯ክርስቶስም ካልተነሣ እምነታችሁ ከንቱ ናት፤ እስከ አሁን ድረስ በኃጢአታችሁ አላችሁ።
^፲፰እንግዲያስ በክርስቶስ ያንቀላፉት ደግሞ ጠፍተዋላ።
^፲፱በዚች ሕይወት ብቻ ክርስቶስን ተስፋ ያደረግን ከሆነ፥ ከሰው ሁሉ ይልቅ ምስኪኖች ነን።
^፳አሁን ግን ክርስቶስ ላንቀላፉት በኩራት ሆኖ ከሙታን ተነሥቶአል።
^፳፩ሞት በሰው በኩል ስለ መጣ ትንሣኤ ሙታን በሰው በኩል ሆኖአልና።
^፳፪ሁሉ በአዳም እንደሚሞቱ እንዲሁ ሁሉ በክርስቶስ ደግሞ ሕያዋን ይሆናሉና።
^፳፫ነገር ግን እያንዳንዱ በራሱ ተራ ይሆናል፤ ክርስቶስ እንደ በኩራት ነው፥ በኋላም በመምጣቱ ለክርስቶስ የሆኑት ናቸው፤
^፳፬በኋላም፥ መንግሥቱን ለእግዚአብሔር ለአባቱ አሳልፎ በሰጠ ጊዜ አለቅነትንም ሁሉና ሥልጣንን ሁሉ ኃይልንም በሻረ ጊዜ፥ ፍጻሜ ይሆናል።
^፳፭ጠላቶቹን ሁሉ ከእግሩ በታች እስኪያደርግ ድረስ ሊነግሥ ይገባዋልና።
^፳፮የኋለኛው ጠላት የሚሻረው ሞት ነው፤
^፳፯ሁሉን ከእግሩ በታች አስገዝቶአልና። ነገር ግን። ሁሉ ተገዝቶአል ሲል፥ ሁሉን ካስገዛለት በቀር መሆኑ ግልጥ ነው።
^፳፰ሁሉ ከተገዛለት በኋላ ግን እግዚአብሔር ሁሉ በሁሉ ይሆን ዘንድ በዚያን ጊዜ ልጁ ራሱ ደግሞ ሁሉን ላስገዛለት ይገዛል።
^፳፱እንዲያማ ካልሆነ፥ ስለ ሙታን የሚጠመቁ ምን ያደርጋሉ? ሙታንስ ከቶ የማይነሡ ከሆነ፥ ስለ እነርሱ የሚጠመቁ ስለ ምንድር ነው?
^፴እኛስ ዘወትር በሚያስፈራ ኑሮ የምንኖር ስለ ምንድር ነው?
^፴፩በጌታችን በክርስቶስ ኢየሱስ ባለኝ በእናንተ ትምክህት እየማልሁ፥ ወንድሞች ሆይ፥ ዕለት ዕለት እሞታለሁ።
^፴፫እንደ ሰው በኤፌሶን ከአውሬ ጋር ከታገልሁ፥ ሙታንስ የማይነሡ ከሆነ፥ ምን ይጠቅመኛል? ነገ እንሞታለንና እንብላና እንጠጣ።

፩ኛ ቆሮንቶስ ፲፭፡፫-፴፪ (፶፯ ዓ.ም.)

ውሸት መሆኑን እያወቁ ማን ይሞታል?

^፰በሁሉ እንገፋለን እንጂ አንጨነቅም፤ እናመነታለን እንጂ ተስፋ አንቆርጥም፤
^፲ኀዘንተኞች ስንሆን ዘወትር ደስ ይለናል፤ ድሆች ስንሆን ብዙዎችን ባለ ጠጎች እናደርጋለን፤ አንዳች የሌለን ስንሆን ሁሉ የእኛ ነው።
^፳፬አይሁድ አንድ ሲጎድል አርባ ግርፋት አምስት ጊዜ ገረፉኝ።
^፳፭ሦስት ጊዜ በበትር ተመታሁ፤ አንድ ጊዜ በድንጋይ ተወገርሁ፤ መርከቤ ሦስት ጊዜ ተሰበረ፤ ሌሊትና ቀን በባሕር ውስጥ ኖርሁ።
^፳፮ብዙ ጊዜ በመንገድ ሄድሁ፤ በወንዝ ፍርሃት፥ በወንበዴዎች ፍርሃት፥ በወገኔ በኩል ፍርሃት፥ በአሕዛብ በኩል ፍርሃት፥ በከተማ ፍርሃት፥ በምድረ በዳ ፍርሃት፥ በባሕር ፍርሃት፥ በውሸተኞች ወንድሞች በኩል ፍርሃት ነበረብኝ፤
^፳፯በድካምና በጥረት ብዙ ጊዜም እንቅልፍ በማጣት፥ በራብና በጥም ብዙ ጊዜም በመጦም፥ በብርድና በራቁትነት ነበርሁ።
^፳፰የቀረውንም ነገር ሳልቆጥር፥ ዕለት ዕለት የሚከብድብኝ የአብያተ ክርስቲያናት ሁሉ አሳብ ነው።
^፳፱የሚደክም ማን ነው፥ እኔም አልደክምምን? የሚሰናከል ማን ነው፥ እኔም አልናደድምን?
፪ኛ ቆሮንቶስ ፬:፰-፮:፲፤ ፲፩:፳፬-፳፱

የደቀ መዛሙርቱ ጀግንነት – አምነውበት መሆን አለበት።

“የወታደራዊ ጦርነት ታሪክ እንደ ጀግንነት ጽናት፣ ትዕግስት እና የማይታጠፍ ድፍረት ምሳሌ ሊሆን አይችልም። የእምነታቸውን መሰረት፣ እና ያረጋገጡትን የታላላቅ እውነታዎች እና እውነቶች ማስረጃዎች በጥንቃቄ ለመገምገም ከፍተኛ የሆነ ምክንያት ነበራቸው።
ግሪንሊፍ. ፲፰፻፸፬. የአራቱ ወንጌላውያን ምስክርነት በፍትህ ፍርድ ቤቶች በሚተዳደረው የማስረጃ ህግ ምርመራ. ገጽ ፳፱

… በስልጣን ላይ ካሉት ታሪካዊ ዝምታ ጋር ሲነጻጸር

“ይህ በምኩራቦች ውስጥ ምስክርነት ያለው አስተማማኝነት ጉዳዩን የሚያመለክተው ጉዳዩን ከሚያጠፉት የመቁረጫ ሠራተኞች መካከል በተስፋ መቁረጥ ስሜት ውስጥ ነው.
ሞንትጎመሪ ፲፱፻፸፭. የህግ ምክንያት እና የክርስቲያን አፖሎጅቲክስ. ገጽ ፹፰-፹፱

አሥርቱ ትእዛዛት ምንድን ናቸው? ምን ያስተምራሉ?

ሙሴ የመጀመሪያዎቹን አምስት የመጽሐፍ ቅዱስ መጻሕፍት የጻፈው ቲየእስራኤልን ሕዝብ የወለደው ከብዙ ሺህ ዓመታት በፊት ነው።. የሙሴ ተልእኮ ይህንን ሕዝብ መወለድ በዙሪያው ላሉት አሕዛብ ብርሃን እንዲሆን ነበር። ሙሴ እስራኤላውያንን (ወይም አይሁዶችን) ከግብፅ ባርነት በማውጣት በሚታወቀው ማዳን ጀመረ ፋሲካ – እግዚአብሔር እስራኤላውያንን ነጻ ባወጣበት ወደፊት ለሰው ልጆች ሁሉ መዳን የሚያመለክት መንገድ.

Moses in Timeline. The Ten Commandments were given in his lifetime.

ነገር ግን የሙሴ ጥሪ እስራኤላውያንን ከግብፅ ባርነት እንዲወጡ ብቻ ሳይሆን ወደ አዲስ የአኗኗር ዘይቤ እንዲመሩም ነበር። እስራኤላውያንን ያዳነበት የፋሲካ በዓል ከሃምሳ ቀናት በኋላ ሙሴ ወደ ሲና ተራራ ወሰዳቸው በዚያም ሕጉን ተቀበሉ።

ታዲያ ሙሴ ምን ትእዛዛት ተቀብሏል? ሙሉው ሕግ በጣም ረጅም ቢሆንም ሙሴ በመጀመሪያ የተቀበለው በድንጋይ ጽላቶች ላይ በእግዚአብሔር የተጻፉ የተወሰኑ የሥነ ምግባር ትእዛዛትን ተቀበለ። አስር ትእዛዛቶች. እነዚህ አስሩ የሕጉን ማጠቃለያ ፈጥረዋል – ከሌሎቹ ሁሉ በፊት የሞራል ቅድመ-ሁኔታዎች። አስርቱ ትእዛዛት እኛን ለማሳመን የእግዚአብሄር ንቁ ሃይል ናቸው። ንስሐ. በዚህ ጽሑፍ ውስጥ የምንመረምረው ይህ ነው.

Part of the All Souls Deuteronomy, Containing the Oldest Surviving Copy of the Decalogue_{^{Author unknown, photograph by Shai Halevi, Public domain, via Wikimedia Commons}}

አሥርቱ ትእዛዛት

እግዚአብሔር በድንጋይ ላይ እንደጻፈው ከዚያም በመጽሐፍ ቅዱስ ዘፀአት መጽሐፍ ውስጥ በሙሴ እንደ ተጻፈው አሥርቱ ትእዛዛት እዚህ አሉ።

እግዚአብሔርም ይህን ቃል ሁሉ እንዲህ ብሎ ተናገረ። ^፪፤ ከግብፅ ምድር ከባርነት ቤት ያወጣሁህ እግዚአብሔር አምላክህ እኔ ነኝ። ^፫፤ ከእኔ በቀር ሌሎች አማልክት አይሁኑልህ። ^፬፤ በላይ በሰማይ ካለው፥ በታችም በምድር ካለው፥ ከምድርም በታች በውኃ ካለው ነገር የማናቸውንም ምሳሌ፥ የተቀረጸውንም ምስል ለአንተ አታድርግ። ^፭፤ አትስገድላቸው፥ አታምልካቸውምም፤ በሚጠሉኝ እስከ ሦስተኛና እስከ አራተኛ ትውልድ ድረስ የአባቶችን ኃጢአት በልጆች ላይ የማመጣ፤ ^፮፤ ለሚወድዱኝ፥ ትእዛዜንም ለሚጠብቁ እስከ ሺህ ትውልድ ድረስ ምሕረትን የማደርግ እኔ እግዚአብሔር አምላክህ ቀናተኛ አምላክ ነኝና።
^፯፤ የእግዚአብሔርን የአምላክህን ስም በከንቱ አትጥራ፤ እግዚአብሔር ስሙን በከንቱ የሚጠራውን ከበደል አያነጻውምና። ^፰፤ የሰንበትን ቀን ትቀድሰው ዘንድ አስብ። ^፱፤ ስድስት ቀን ሥራ ተግባርህንም ሁሉ አድርግ፤ ^፲፤ ሰባተኛው ቀን ግን ለእግዚአብሔር ለአምላክህ ሰንበት ነው፤ አንተ፥ ወንድ ልጅህም፥ ሴት ልጅህም፥ ሎሌህም፥ ገረድህም፥ ከብትህም፥ በደጆችህም ውስጥ ያለ እንግዳ በእርሱ ምንም ሥራ አትሥሩ፤ ^፲፩፤ እግዚአብሔር በስድስት ቀን ሰማይንና ምድርን፥ ባሕርንም፥ ያለባቸውንም ሁሉ ፈጥሮ በሰባተኛው ቀን ዐርፎአልና፤ ስለዚህ እግዚአብሔር የሰንበትን ቀን ባርኮታል ቀድሶታልም።
^፲፪፤ አባትህንና እናትህን አክብር፤ እግዚአብሔር አምላክህ በሚሰጥህ ምድር ዕድሜህ እንዲረዝም።^፲፫፤ አትግደል። ^፲፬፤ አታመንዝር። ^፲፭፤ አትስረቅ። ^፲፮፤ በባልንጀራህ ላይ በሐሰት አትመስክር። ^፲፯፤ የባልንጀራህን ቤት አትመኝ፤ የባልንጀራህን ሚስት ሎሌውንም ገረዱንም በሬውንም አህያውንም ከባልንጀራህ ገንዘብ ሁሉ ማናቸውንም አትመኝ። ^፲፰፤ ሕዝቡም ሁሉ ነጐድጓዱንና መብረቁን፥ የቀንደ መለከቱን ድምፅ፥ ተራራውንም ሲጤስ አዩ፤ ሕዝቡም ባዩ ጊዜ ተርበደበዱ፥ ርቀውም ቆሙ።
ኦሪት ዘጸአት ፳:፩-፲፰

የአስርቱ ትእዛዛት ደረጃ

ዛሬ አንዳንድ ጊዜ እነዚህ እንደነበሩ እንረሳዋለን ትዕዛዞች. ጥቆማዎች አልነበሩም። ምክሮች አልነበሩም። ግን እነዚህን ትእዛዛት የምንታዘዘው እስከ ምን ድረስ ነው? የሚከተለው ጥቅስ እንዲሁ ይመጣል ከዚህ በፊት አሥርቱን ትእዛዛት መስጠት

^፫፤ ሙሴም ወደ እግዚአብሔር ዘንድ ወጣ፤ እግዚአብሔርም በተራራው ጠርቶ አለው። ለያዕቆብ ቤት እንዲህ በል፥ ለእስራኤልም ልጆች እንዲህ ንገር። ^፭፤ አሁንም ቃሌን በእውነት ብትሰሙ ኪዳኔንም ብትጠብቁ፥ ምድር ሁሉ የእኔ ናትና ከአሕዛብ ሁሉ የተመረጠ ርስት ትሆኑልኛላችሁ፤
ኦሪት ዘጸአት ፲፱:፫, ፭

ይህ በትክክል ተሰጥቷል በኋላ አሥርቱ ትእዛዛት

^፯፤ የቃል ኪዳኑንም መጽሐፍ ወስዶ ለሕዝቡ አነበበላቸው፤ እነርሱም። እግዚአብሔር ያለውን ሁሉ እናደርጋለን እንታዘዛለንም አሉ።
ኦሪት ዘጸአት ፳፬:፯

አሥር ትዕዛዞች – ብዙ ምርጫ አይደለም

እስቲ ስለዚህ ጉዳይ እናስብ። አንዳንድ ጊዜ በትምህርት ቤት ፈተናዬ፣ መምህሩ ብዙ ጥያቄዎችን ሰጠን (ለምሳሌ ፳) ግን ከዚያ ያስፈልጋል ጥቂቶች ብቻ መመለስ ያለባቸው ጥያቄዎች. ለምሳሌ መልስ ለመስጠት ከ፲፭ ውስጥ ማንኛውንም ፳ ጥያቄዎችን መምረጥ እንችላለን። እያንዳንዱ ተማሪ እንዲመልስላቸው ፲፭ቱን ቀላል ጥያቄዎች ይመርጣል። በዚህ መንገድ መምህሩ ፈተናውን ቀላል አድርጎታል.

ብዙ ሰዎች አሥርቱን ትእዛዛት በተመሳሳይ መንገድ ይይዛሉ። እግዚአብሔር አሥርቱን ትእዛዛት ከሰጠ በኋላ፣ “ከእነዚህ አስሩ ስድስት የመረጣችሁትን ሞክሩ” ማለቱ እንደሆነ ያስባሉ። ይህን የምናስበው እግዚአብሔር ‘በጎ ሥራዎቻችንን’ ከ ‘ክፉ ሥራችን’ ጋር ሲያመዛዝን በደመ ነፍስ ስለምናስበው ነው። መልካም ብቃታችን ከበለጠ ወይም መጥፎ ጉድለቶቻችንን ከሰረዘ ይህ የእግዚአብሔርን ሞገስ ለማግኘት ወይም ወደ ሰማይ ለማለፍ በቂ እንደሆነ ተስፋ እናደርጋለን። በዚሁ ምክንያት ብዙዎቻችን ሃይማኖታዊ ትሩፋትን ለማግኘት እንጥራለን እንደ ቤተ ክርስቲያን፣ መስጊድ ወይም ቤተ መቅደስ፣ መጸለይ፣ መጾም እና ለድሆች ገንዘብ በመስጠት። እነዚህ ድርጊቶች ከአስርቱ ትእዛዛት መካከል አንዱን የማንታዘዝባቸውን ጊዜያት ሚዛናዊ በሆነ መልኩ ያስተካክላሉ።

ሆኖም፣ አሥርቱን ትእዛዛት በሐቀኝነት መመርመራችን ይህ የተሰጠው በዚህ መንገድ እንዳልሆነ ያሳያል። ሰዎች መታዘዝ እና መጠበቅ አለባቸው ሁሉም ትእዛዞቹ – ሁል ጊዜ. ይህንን ለመፈጸም ያለው ከባድ ችግር ብዙዎች በአሥርቱ ትእዛዛት ላይ እንዲያምፁ አድርጓቸዋል። በዚ ምኽንያት እዚ፡ እቲ ዝነብረሉ ሓድሓደ ክርስትያን ክሪስቶፈር ሂቸንስ አሥርቱን ትእዛዛት ወረረ።

“… ከዚያም ግድያን፣ ዝሙትን፣ ስርቆትን እና የውሸት መመስከርን በግልፅ የሚከለክሉት አራቱ ታዋቂ ‘አትፍቀድ’ ይመጣሉ። በመጨረሻም ስግብግብነት የተከለከለ ነው፣ ‘የጎረቤቶችህን’ ፍላጎት ይከለክላል። … ከክፉ ድርጊቶች ውግዘት ይልቅ፣ ርኩስ አስተሳሰቦችን በሚያስገርም ሁኔታ ውግዘት አለ…. የማይቻለውን ይጠይቃል…. አንድ ሰው ከመጥፎ ድርጊቶች በግዳጅ ሊታገድ ይችላል…, ነገር ግን ሰዎችን እንዳያስቡ መከልከል በጣም ብዙ ነው…. አምላክ ሰዎች ከእንዲህ ዓይነቱ አስተሳሰብ እንዲላቀቁ የሚፈልግ ከሆነ የተለየ ዝርያ ለመፍጠር የበለጠ ጥንቃቄ ማድረግ ነበረበት። ክሪስቶፈር ሂቸንስ. ፪ሺ፯. እግዚአብሄር ትልቅ አይደለም፡ ሀይማኖት እንዴት ሁሉን ያበላሻል። ግጽ.፺፱-፻

እግዚአብሔር ለምን አሥርቱን ትእዛዛት ሰጠ?

ነገር ግን እግዚአብሔር ፶% ሲደመር ጥረትን ማስተናገድ ይችላል ወይም እግዚአብሔር የማይቻለውን በመጠየቅ ተሳስቷል ብሎ ማሰብ የአስርቱን ትእዛዛት አላማ አለመረዳት ነው። አስርቱ ትእዛዛት የተሰጡት ችግራችንን ለመለየት እንዲረዱን ነው።

በምሳሌ እናስረዳ። መሬት ላይ በጠንካራ መውደቅ እና ክንድዎ በጣም ተጎድቷል – ነገር ግን ስለ ውስጣዊ ጉዳቱ እርግጠኛ አይደሉም። በክንድዎ ላይ ያለው አጥንት ተሰበረ ወይንስ አልተሰበረም? አሁን የተሻለ እንደሚሆን፣ ወይም በክንድዎ ላይ ቀረጻ ካስፈለገዎት እርግጠኛ አይደሉም። ስለዚህ በክንድዎ ላይ ኤክስሬይ ወስደዋል እና የኤክስሬይ ምስል እንደሚያሳየው፣ አዎ በእርግጥ፣ በክንድዎ ላይ ያለው አጥንት የተሰበረ ነው። ኤክስሬይ ክንድዎን ይፈውሳል? በኤክስሬይ ምክንያት ክንድዎ የተሻለ ነው? አይ፣ ክንድህ አሁንም ተሰብሮ ነው፣ አሁን ግን አንተ ማወቅ በትክክል እንደተሰበረ እና ለመፈወስ በላዩ ላይ መጣል ያስፈልግዎታል። ኤክስሬይ ችግሩን አልፈታውም ይልቁንም ተገቢውን ህክምና እንድታገኝ ችግሩን አጋልጧል።

ትእዛዞቹ ኃጢአትን ያሳያሉ

በተመሳሳይ መልኩ አሥርቱ ትእዛዛት የተሰጡት በውስጣችን ያለው ችግር እንዲገለጥ – ኃጢአታችን ነው። በጥሬው ኃጢአት ዒላማውን ‘ያጣ’ ማለት ነው። ሌሎችን፣ እራሳችንን እና እግዚአብሔርን በምንይዝበት መንገድ እግዚአብሔር ከእኛ የሚጠብቀውን። መጽሐፍ ቅዱስ እንዲህ ይላል።

^፪የሚያስተውል እግዚአብሔርንም የሚፈልግ እንዳለ ያይ ዘንድ፤ እግዚአብሔር ከሰማይ የሰው ልጆችን ተመለከተ። ^፫ሁሉ ዐመፁ በአንድነትም ረከሱ በጎ ነገርን የሚሠራ የለም፤ አንድም ስንኳ የለም።
መዝሙረ ዳዊት ፲፬:፪-፫

ሁላችንም ይህ አለን። የውስጥ ብልሹ የኃጢአት ችግር. ይህ በጣም ከባድ ከመሆኑ የተነሳ እግዚአብሔር ስለ ‘በጎ ሥራችን’ (ኃጢአታችንን ይሰርዛል ብለን ተስፋ እናደርጋለን) ይላል።

^፮፤ ሁላችን እንደ ርኩስ ሰው ሆነናል፥ ጽድቃችንም ሁሉ እንደ መርገም ጨርቅ ነው፤ ሁላችንም እንደ ቅጠል ረግፈናል፥ በደላችንም እንደ ነፋስ ወስዶናል።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፷፬:፮

በሃይማኖታዊ በዓላት ወይም ሌሎችን በመርዳት የኛ የጽድቅ ብቃታችን በኃጢአታችን ሲመዘን እንደ ‘ቆሻሻ ጨርቅ’ ብቻ ይቆጠራል።

ነገር ግን ችግራችንን ከመገንዘብ ይልቅ ራሳችንን ከሌሎች ጋር ወደ ማወዳደር (እና እራሳችንን ከተሳሳተ መስፈርት ጋር ለመለካት)፣ ሀይማኖታዊ ክብር ለማግኘት ጠንክረን እንጥራለን ወይም ተስፋ ቆርጠን ለደስታ ብቻ እንኖራለን። ስለዚ፡ እግዚኣብሄር ንዓሰርተ ትእዛዛት ንዚኣምኑ ኽትከውን ትኽእል ኢኻ።

^፳ይህም የሕግን ሥራ በመሥራት ሥጋ የለበሰ ሁሉ በእርሱ ፊት ስለማይጸድቅ ነው፤ ኃጢአት በሕግ ይታወቃልና።
ወደ ሮሜ ሰዎች ፫:፳

ሕይወታችንን ከመረመርን እና ኃጢአታችንን ከአሥርቱ ትእዛዛት መስፈርት አንጻር ካየን፣ ክንዳችን የተሰበረውን አጥንት የሚያሳየውን ኤክስሬይ እንደማየት ነው። አስርቱ ትእዛዛት ችግራችንን ‘አያስተካክሉም’ ነገር ግን ችግሩን በግልፅ ይገልጣሉ ስለዚህም እግዚአብሔር ያዘጋጀልንን መድኃኒት እንቀበላለን። ሕጉ እራሳችንን በማታለል ከመቀጠል ይልቅ ራሳችንን በትክክል እንድንመለከት ይፈቅድልናል።

በንስሐ የተሰጠ የእግዚአብሔር ስጦታ

እግዚአብሔር ያዘጋጀው መድሀኒት የኃጢአት ስርየትን በ ሞት እና የኢየሱስ ክርስቶስ ትንሣኤ – በበለጠ ተብራርቷል እዚህ. ይህ የህይወት ስጦታ በቀላሉ የተሰጠን በስራው ካመንን ወይም ካመንን ነው።

^፲፮ነገር ግን ሰው በኢየሱስ ክርስቶስ በማመን እንዲጸድቅ እንጂ በሕግ ሥራ እንዳይሆን አውቀን፥ ሥጋን የለበሰ ሁሉ በሕግ ሥራ ስለማይጸድቅ፥ እኛ ራሳችን በሕግ ሥራ ሳይሆን በክርስቶስ እምነት እንጸድቅ ዘንድ በክርስቶስ ኢየሱስ አምነናል።
ወደ ገላትያ ሰዎች ፪:፲፮

እንደብራሃም በእግዚአብሔር ፊት ጸደቀ እኛም ጽድቅ ሊሰጠን ይችላል። እኛ ግን ይጠይቃል ንስሐ. ንስሐ ግቡ ማለት መዞርን የሚያካትት ‘አእምሯችንን መለወጥ’ ማለት ነው። ከኃጢአት መራቅ እና ወደ እግዚአብሔር መዞር እና እሱ የሚያቀርበው ስጦታ. መጽሐፍ ቅዱስ እንደሚያስረዳው፡-

^፲፱እንግዲህ ንስሐ ግቡና ተመለሱ ኃጢአታችሁም ይደመሰስ ዘንድ ከጌታ ፊት የመጽናናት ጊዜ እንድትመጣላችሁ ተመለሱ።
የሐዋርያት ሥራ ፫:፲፱

ለኔና ለአንተ የገባው ቃል ኪዳን ንስሐ ከገባን፣ ወደ እግዚአብሔር ብንመለስ፣ ኃጢአታችን በኛ ላይ እንደማይቆጠር እና ሕይወትን እንደምንቀበል ነው።

ከመጀመሪያው ፋሲካ እና የአብርሃም ፈተና ጋር የእግዚአብሔርን ፊርማ ለእኛ ባለው እቅድ ውስጥ ከገለጠው ጋር፣ ለሙሴ አስርቱ ትእዛዛት የተሰጡበት ልዩ ቀን የእግዚአብሔር መንፈስ በእኛ ውስጥ ሊያድር መምጣቱን ይጠቁማል – እግዚአብሔርን የመከተል ችሎታ ይሰጠናል። በራሳችን ማድረግ በማንችለው መንገድ።

ስለ ክርስቶስ ሞት ዝርዝር ሁኔታ የተነበየው እንዴት ነው?

የክርስቶስ “የተቆረጠ” በብሉይ ኪዳን ነቢያት በዝርዝር የተተነበየ ነው።

በእኛ ውስጥ የመጨረሻ ልጥፍ ዳንኤል ‘ክርስቶስ እንደሚመጣ’ ትንቢት ተናግሮ እንደነበር አይተናል።መቁረጥከተወሰኑ ዓመታት ዑደት በኋላ። ይህ የዳንኤል ትንቢት ኢየሱስ ወደ ኢየሩሳሌም በገባበት በድል አድራጊነት ተፈጽሟል – በዚያም እንደ እስራኤል ቀርቧል። ክርስቶስ – በትክክል፩፻፸፫ሺ ፰፻፹ ቀናት የፋርስ ኢየሩሳሌምን መልሶ የማቋቋም አዋጅ ከወጣ በኋላ። የሚለው ሐረግመቁረጥየኢሳይያስን ሥዕላዊ መግለጫ ጠቅሷል የሞተ ከሚመስለው ጉቶ ላይ ቅርንጫፍ ተኩስ. ግን ምን ማለቱ ነበር?

ኢሳያስ በታሪካዊ የጊዜ መስመር ላይ ይታያል። የኖረው በዳዊት ዘር በነገሥታት ዘመን ነው።

ኢሳይያስ ከመጽሐፉ ውጪ ሌሎች ጭብጦችን በመጠቀም ሌሎች ትንቢቶችንም ጽፏል ቅርንጫፉ. አንደኛው ጭብጥ ስለ መጪው ጉዳይ ነበር። ማገልገል. ይህ ማን ነበር ‘አገልጋይ’? ምን ሊያደርግ ነበር? አንድ ረጅም ምንባብ በዝርዝር እንመለከታለን. የራሴን አንዳንድ አስተያየቶችን ብቻ አስገባሁ፣ በትክክል እና ሙሉ ለሙሉ እዚህ በታች አነባለሁ።

የሚመጣው አገልጋይ

^፲፫፤ እነሆ፥ ባሪያዬ በማስተዋል ያደርጋል፤ ይከብራል ከፍ ከፍም ይላል፥ እጅግ ታላቅም ይሆናል። ^፲፬፤ ፊቱ ከሰዎች ሁሉ ይልቅ፥ መልኩም ከሰዎች ልጆች ይልቅ ተጐሳቍሎአልና ብዙ ሰዎች ስለ አንተ እንደ ተደነቁ፥ እንዲሁ ብዙ አሕዛብን ያስደንቃል፤ ^፲፭፤ ያልተነገረላቸውንም ያያሉና፥ ያልሰሙትንም ያስተውላሉና ነገሥታት ስለ እርሱ አፋቸውን ይዘጋሉ።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፪:፲፫-፲፭

ይህ አገልጋይ ሰው እንደሚሆን እናውቃለን፣ ምክንያቱም ኢሳይያስ ይጠቅሳል አገልጋዩ እንደ ‘እሱ’፣ ‘እሱ’፣ ‘የእርሱ’፣ እና በተለይም የወደፊት ክስተቶችን ይገልፃል (‘ይሰራል…’፣ ‘ይነሳሉ…’ እና ሌሎችም ከሚሉት ሀረጎች)፣ ስለዚህ ይህ ግልጽ የሆነ ትንቢት ነው። ግን ትንቢቱ ስለ ምን ነበር?

መርጨት – የካህኑ ሥራ

የአይሁድ ካህናት ለእስራኤላውያን መስዋዕት በሚያቀርቡበት ጊዜ ከመሥዋዕቱ ደም ረጩአቸው – ኃጢአታቸው እንደተሸፈነ እና በእነርሱ ላይ እንደማይፈጸም ያሳያል። እዚህ ግን አገልጋዩ ይረጫል ይላል። “ብዙ ብሔሮች”ስለዚህ ኢሳይያስ በተመሳሳይ መንገድ ይህ አገልጋይ የብሉይ ኪዳን ካህናት ለአይሁድ አምላኪዎች እንዳደረጉት ሁሉ አይሁዳውያን ያልሆኑትንም ለኃጢአታቸው እንደሚያቀርብ እየተናገረ ነው። ይህ ከትንበያ ጋር ተመሳሳይ ነው። ዘካርያስ የንጉሥና የካህን ሚናዎችን አንድ የሚያደርግ ቅርንጫፍ ካህን ይሆናል።ደም የሚረጩት ካህናት ብቻ ስለነበር ነው። ይህ “የብዙ አገሮች” ዓለም አቀፋዊ ስፋት ይከተላል ከብዙ መቶ ዓመታት በፊት ለአብርሃም የተገቡት ታሪካዊ እና የተረጋገጡ ተስፋዎች‘አሕዛብ ሁሉ’ በዘሩ አማካኝነት ይባረካሉ።

ብዙ ብሔራትን በመርጨት ረገድ ግን ‘መልክ’ ና ‘ፎርም’ የአገልጋዩ ተንብዮአል ‘የተበላሸ’ ና ‘የተበላሸ’. አገልጋዩ ምን እንደሚያደርግ ግልጽ ባይሆንም አንድ ቀን ብሔራት ‘ይረዱታል።

አገልጋዩ የተናቀ

የሰማነውን ነገር ማን አምኖአል? የእግዚአብሔርስ ክንድ ለማን ተገልጦአል? ^፪፤ በፊቱ እንደ ቡቃያ ከደረቅም መሬት እንደ ሥር አድጎአል። መልክና ውበት የለውም፥ ባየነውም ጊዜ እንወድደው ዘንድ ደም ግባት የለውም።^፫፤ የተናቀ ከሰውም የተጠላ፥ የሕማም ሰው ደዌንም የሚያውቅ ነው፤ ሰውም ፊቱን እንደሚሰውርበት የተናቀ ነው፥ እኛም አላከበርነውም።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፩-፫

አገልጋዩ ብዙ ብሔራትን ቢረጭም እርሱ ደግሞ ይሆናል። ‘የተናቀ’ ና ‘ተቀበል’, የተሞላ ‘መከራ’ ና ‘ከህመም ጋር መተዋወቅ’.

አገልጋዩ ተወጋ

^፬፤ በእውነት ደዌያችንን ተቀበለ ሕመማችንንም ተሸክሞአል፤ እኛ ግን እንደ ተመታ በእግዚአብሔርም እንደ ተቀሠፈ እንደ ተቸገረም ቈጠርነው። ^፭፤ እርሱ ግን ስለ መተላለፋችን ቈሰለ፥ ስለ በደላችንም ደቀቀ፤ የደኅንነታችንም ተግሣጽ በእርሱ ላይ ነበረ፥ በእርሱም ቍስል እኛ ተፈወስን።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፬-፭

አገልጋዩ ‘የእኛን’ ህመም ይወስዳል። ይህ አገልጋይ ደግሞ ‘ይወጋል’ እና ‘በቅጣት’ ‘ይቀጠቀጣል’። ይህ ቅጣት እኛን (በብዙ ብሔራት ውስጥ ያሉትን) ‘ሰላም’ ያመጣናል እና ይፈውሰናል.

ይህንን የምጽፈው መልካም አርብ ላይ ነው። ከ፪ሺ ዓመታት በፊት (ነገር ግን ኢሳይያስ ይህን ትንቢት ከጻፈ ከ፯ሺ ዓመታት በኋላ) በዚህ ቀን ኢየሱስ እንደተሰቀለ ዓለማዊም ሆነ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ምንጮች ይነግሩናል። ያንን በማድረጉ እርሱ በጥሬው ነበር የተወጋ፣ ኢሳያስ እንደተነበየው አገልጋዩ በስቅለቱ ችንካር ይወጋል።

ኃጢአታችን – በእርሱ ላይ

^፮፤ እኛ ሁላችን እንደ በጎች ተቅበዝብዘን ጠፋን፤ ከእኛ እያንዳንዱ ወደ ገዛ መንገዱ አዘነበለ፤ እግዚአብሔርም የሁላችንን በደል በእርሱ ላይ አኖረ።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፮

ውስጥ አይተናል ተበላሽቷል… ዒላማው ጠፋመጽሐፍ ቅዱሳዊ የኃጢአት ትርጉም ‘የታሰበውን ኢላማ እየሳተ’ ነው የሚለው። እንደታጠፈ ቀስት ‘በራሳችን መንገድ’ እንሄዳለን። ይህ ባሪያ እኛ ያመጣነውን ኃጢአት (በደል) ይሸከማል።

^፯፤ ተጨነቀ ተሣቀየም አፉንም አልከፈተም፤ ለመታረድ እንደሚነዳ ጠቦት፥ በሸላቶቹም ፊት ዝም እንደሚል በግ፥ እንዲሁ አፉን አልከፈተም።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፯

አገልጋዩ ወደ ‘ለመታረድ’ እንደሚሄድ በግ ይሆናል። ግን አይቃወምም ወይም አፉን እንኳን አይከፍትም. ውስጥ አይተናል የአብርሃም ምልክት አንድ በግ በአብርሃም ልጅ ተተካ። ያ በግ – በግ – ታረደ። ኢየሱስም በዚያው ስፍራ ታረደ።ተራራ ሞሪያ = እየሩሳሌም). በፋሲካ በግ ሲታረድ አይተናል – ኢየሱስም ደግሞ በፋሲካ ታረደ.

ከመኖር ተቆረጠ

^፰፤ በማስጨነቅና በፍርድ ተወሰደ፤ ስለ ሕዝቤ ኃጢአት ተመትቶ ከሕያዋን ምድር እንደ ተወገደ ከትውልዱ ማን አስተዋለ?
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፰

ይህ አገልጋይመቁረጥ‘ከሕያዋን ምድር’። ዳንኤል የተጠቀመው ቃል ይህ ነው። ሲተነብይ ክርስቶስ ለእስራኤላውያን መሲሕ ሆኖ ከቀረበ በኋላ ምን እንደሚገጥመው። ኢሳያስ በዝርዝር ሲተነብይ ‘ተቆረጠ’ ማለት ‘ከሕያዋን ምድር ተቆረጠ’ ማለት ነው – ማለትም ሞት! ስለዚህ፣ በዚያ ጥሩ አርብ ኢየሱስ በድል አድራጊነት መግቢያው መሲህ ሆኖ ከቀረበ ከጥቂት ቀናት በኋላ በጥሬው ‘ከሕያዋን ምድር ተወግዶ’ ሞተ።

የቀብር ሥነ ሥርዓቱ አያዎ

^፱፤ ከክፉዎችም ጋር መቃብሩን አደረጉ፥ ከባለጠጎችም ጋር በሞቱ ሆኖም ግፍን አላደረገም ነበር፥ በአፉም ተንኮል አልተገንበትም ነበር።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፱

ኢየሱስ እንደ ወንጀለኛ ተገድሎ ቢሞትም (‘ከክፉዎች ጋር መቃብር ተመድቦለታል’) የወንጌል ጸሐፊዎች እንደነገሩን የገዢው የሳንሄድሪን ባለ ጠጋ ሰው የአርማትያሱ ዮሴፍ የኢየሱስን አስከሬን ወስዶ በራሱ መቃብር ቀበረው። (የማቴዎስ ወንጌል ፳፯:፷) ኢየሱስ በጥሬው የፓራዶክሲካል ትንበያውን ሁለቱንም ጎኖች አሟልቷል – ምንም እንኳን ‘ከክፉዎች ጋር መቃብር የተመደበለት’ ቢሆንም ‘በሞቱ ከባለ ጠጎች ጋር’ ነበር።

የእግዚአብሔር እቅድ በዚህ ዉስጥ

^፲፤ እግዚአብሔርም በደዌ ያደቅቀው ዘንድ ፈከደ፤ ነፍሱን ስለ ኃጢአት መሥዋዕት ካደረገ በኋላ ዘሩን ያያል፥ ዕድሜውም ይረዝማል፥ የእግዚአብሔርም ፈቃድ በእጁ ይከናወናል።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፲

ይህ አጠቃላይ የጭካኔ ሞት አንዳንድ አስከፊ አደጋ ወይም እድለኝነት አልነበረም። እሱን ለመጨፍለቅ “የእግዚአብሔር ፈቃድ” በግልጽ ነበር።

ግን ለምን?

መሥዋዕቱን የሚያቀርበው ሰው ያለ ነቀፋ እንዲቆይ በሙሴ የመሥዋዕት ሥርዓት ውስጥ የበግ ጠቦቶች ለኃጢአት መባ እንደሆኑ ሁሉ፣ የዚህ አገልጋይ ‘ሕይወት’ እንዲሁ የኃጢአትመባ’ነው።

ለማን ኃጢአት?

‘ብዙ አሕዛብ’ ‘የሚረጩ’ (ከላይ) እንደሚሆኑ ከግምት ውስጥ በማስገባት ‘በብዙ አሕዛብ’ ውስጥ ያሉ ሕዝቦች ኃጢአት ነው። እነዚያ ‘የዞሩ’ እና ‘የተሳሳቱ’ ናቸው። ኢሳያስ ስለ እኔ እና አንተ እያወራ ነው።
ከሞት በኋላ ሕይወት

ከሞት በኋላ ሕይወት

^፲፩፤ ከነፍሱ ድካም ብርሃን ያያል ደስም ይለዋል፤ ጻድቅ ባሪያዬም በእውቀቱ ብዙ ሰዎችን ያጸድቃል፥ ኃጢአታቸውን ይሰከማል።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፲፩

ምንም እንኳን የአገልጋዩ ማለፊያ አሰቃቂ ቢሆንም ፣ እዚህ ድምጽን ይለውጣል እና በጣም ብሩህ ተስፋ እና አልፎ ተርፎም አሸናፊ ይሆናል። ከዚህ አስከፊ መከራ በኋላ (ከሕያዋን ምድር ተቆርጦ ‘መቃብር’ ከተመደበ) በኋላ ይህ አገልጋይ ‘የሕይወትን ብርሃን’ ያያል። ወደ ሕይወት ይመለሳል?! እኔ ተመልክቻለሁ የትንሣኤ ጉዳይ. እዚህ ተንብየዋል.

እናም ይህ አገልጋይ ‘የሕይወትን ብርሃን ሲያይ’ ብዙዎችን ‘ያጸድቃል’። ‘ማጽደቅ’ ‘ጽድቅን’ ከመስጠት ጋር አንድ ነው። አብርሃም ‘ተመሰከረ’ ወይም ‘ጽድቅ’ እንደተሰጠው አስታውስ. በተመሳሳይም ይህ አገልጋይ ጽድቅን ‘ለብዙዎች’ ያጸድቃል።

በታላቁ መካከል ያለው ቅርስ

^፲፪፤ ስለዚህም እርሱ ብዙዎችን ይወርሳል፥ ከኃያላንም ጋር ምርኮን ይከፋፈላል፤ ነፍሱን ለሞት አሳልፎ ሰጥቶአልና፥ ከዓመፀኞችም ጋር ተቈጥሮአልና፤ እርሱ ግን የብዙ ሰዎችን ኃጢአት ተሸከመ፥ ስለ ዓመፀኞችም ማለደ።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፶፫:፲፪

የናዝሬቱ ኢየሱስ በታሪክ ውስጥ ከፍተኛ ተደማጭነት ካላቸው ታላላቅ ሰዎች መካከል አንዱ ነው። ነገር ግን፣ እንደሌሎች የታሪክ ታላላቅ ሰዎች፣ ኢየሱስ ኃያል ሠራዊት አልመራም ወይም ሰፊ መሬት አልያዘም። ታላቅ መጽሐፍ አልፃፈም ወይም አዲስ ፍልስፍና አላመጣም። ትልቅ ሀብት አላካበተም ወይም ድንቅ ሳይንሳዊ ግኝት ወይም የቴክኖሎጂ ግኝት አላደረገም። እንደሌሎች የታሪክ ታላላቅ ሰዎች፣ ኢየሱስ በመሰቀሉ እና ሰዎች ከሞቱ ጋር ያያይዙት የነበረውን ትሩፋቱን አድርጓል። ኢሳይያስ ይህን መደምደሚያ ካደረገው በላይ የሚመጣውን አገልጋይ ዓለም አቀፋዊ ውርስ የሚመጣበትን ምክንያት መተንበይ አይችልም።

የእግዚአብሔር የእጅ ሥራ የጣት አሻራዎች

የኢሳይያስ አገልጋይ ስለ ኢየሱስ የተናገረው ትንቢት በቀጥታ የሚያመለክተው የኢየሱስን መሰቀል እና ትንሣኤ ነው። ስለዚህ አንዳንድ ተቺዎች የወንጌል ጸሐፊዎች ታሪካቸውን የፈጠሩት ለዚህ አገልጋይ ምንባብ ‘ለመስማማት’ እንደሆነ ይናገራሉ። የኢሳይያስ መደምደሚያ ግን እነዚህን ተቺዎች ይቃወማል። መደምደሚያው እንደ ስቅለቱ እና ትንሳኤው ትንበያ አይደለም, ነገር ግን ከብዙ አመታት በኋላ ያለው ተጽእኖ ነው. ኢሳያስስ ምን ትንቢት ተናግሯል? ይህ አገልጋይ እንደ ወንጀለኛ ይሞታል፣ ግን አንድ ቀን ‘ከታላላቅ’ መካከል ይሆናል። የወንጌል ጸሐፊዎች ይህንን ክፍል ለወንጌል ትረካዎች ‘የሚስማማ’ ማድረግ አልቻሉም። ወንጌሎቹ የተጻፉት ኢየሱስ ከተሰቀለ ከጥቂት አሥርተ ዓመታት በኋላ ነው። በዚያን ጊዜ፣ የኢየሱስ ሞት የሚያሳድረው ተጽዕኖ አጠራጣሪ ነበር።

በዓለም እይታ፣ ወንጌሎች በሚጻፉበት ጊዜ ኢየሱስ አሁንም የተገደለ የአምልኮ ሥርዓት መሪ ነበር። አሁን ከ ፪ሺ ዓመታት በኋላ ተቀምጠናል እና የእሱን ሞት ተፅእኖ አይተናል እና በታሪክ ሂደት ውስጥ ይህ እንዴት ‘ትልቅ’ እንዳደረገው እንገነዘባለን። የወንጌል ጸሐፊዎች ይህን አስቀድሞ ሊያውቁት አይችሉም ነበር።

ነገር ግን ኢየሱስ ከመወለዱ ከ750 ዓመታት በፊት ኢሳይያስ ይህን ትንቢት ተናግሯል። በተመሳሳይ፣ ዳዊት በመዝሙር 22 ከኢየሱስ በፊት ከ1000 ዓመታት በፊት ተመሳሳይ የሆነ ነገር አድርጓል።

ብቸኛው ማብራሪያ እግዚአብሔር የገለጠለት ነው። ወደፊት የሚመጣውን ጊዜ ሊያውቅ የሚችለው እግዚአብሔር ብቻ ነው። ኢሳይያስ ይህንን እንደጻፈ እና እንደተጠበቀው ከሌሎቹ የኢየሱስ ትንቢቶች ጋር በመሆን በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የተራቀቁ ዓላማዎች የእርሱ መሆናቸውን የሚያሳይ ማስረጃ ነው። በላዩ ላይ የመለኮታዊ የእጅ ሥራ አሻራዎች አሉት።

ኢየሱስ በምድረ በዳ ተፈተነ

ወንጌሎች ወዲያውኑ ይነግሩናል የእርሱ ጥምቀት, የሱስ…

^፲፪ ወዲያውም መንፈስ ወደ ምድረ በዳ አወጣው። ^፲፫በምድረ በዳም ከሰይጣን እየተፈተነ አርባ ቀን ሰነበተ ከአራዊትም ጋር ነበረ፥ መላእክቱም አገለገሉት።
የማርቆስ ወንጌል፩:፲፪-፲፫

ኢየሱስ ለሙከራ/ለመፈተን በቀጥታ ወደ ምድረ በዳ መውጣቱ እንግዳ ሊመስለን ይችላል። እና ለምን ለ ፵ቀናት? ግን ይህ በዘፈቀደ አይደለም. ኢየሱስ ይህን በማድረግ አስደናቂ ነገር ተናግሯል። ይህንን ለማየት ከኢየሱስ ዘመን ፩ሺ፫፻ ዓመታት በፊት የእስራኤልን ታሪክ ማወቅ አለብን።

ወደ እስራኤል የበረሃ ሙከራ ብልጭታ

ልክ ከእስራኤል በኋላ በባሕር መሻገሪያ ውስጥ ጥምቀት, …

ከኤሊምም ተጓዙ፥ የእስራኤልም ልጆች ማኅበር ሁሉ ከግብፅ አገር ከወጡ በኋላ በሁለተኛው ወር ከወሩም በአሥራ አምስተኛው ቀን በኤሊምና በሲና መካከል ወዳለችው ወደ ሲን ምድረ በዳ መጡ። ^፪የእስራኤልም ልጆች ማኅበር ሁሉ በምድረ በዳ በሙሴና በአሮን ላይ አንጐራጐሩ። ^፫የእስራኤልም ልጆች ይህን ጉባኤ ሁሉ በራብ ልትገድሉ እኛን ወደዚች ምድረ በዳ አውጥታችኋል፤ በሥጋው ምንቸት አጠገብ ተቀምጠን እንጀራ ስንበላ ስንጠግብ ሳለን በግብፅ ምድር በእግዚአብሔር እጅ ምነው በሞትን! አሉአቸው።
ኦሪት ዘጸአት፲፮:፩-፫

ወዲያው ከተጠመቁ በኋላ በረሃብ ለመፈተን በረሃ ገቡ። ለ ፵ ዓመታትም በረሃ ውስጥ ቆዩ!

^፲፫፤ የእግዚአብሔርም ቍጣ በእስራኤል ላይ ጸና፥ በእግዚአብሔርም ፊት ክፉ ያደረገ ትውልድ ሁሉ እስኪጠፋ ድረስ አርባ ዓመት በምድረ በዳ ውስጥ አቅበዘበዛቸው።
ኦሪት ዘኍልቍ፴፪:፲፫

ኢየሱስ ብሔሩን ወክሎ በማለፍ የእስራኤልን ፈተና ደግሟል

ኢየሱስ ይህንን የእስራኤልን ፈተና በምድረ በዳ ወሰደው። ለ፵ ቀናት በምድረ በዳ ያደረገው ፈተና ለ፵ ዓመታት የእስራኤልን ፈተና ያንጸባርቃል። ይህን ሲያደርግ በምሳሌያዊ ሁኔታ ነበር እስራኤልን እወክላለሁ በማለት. ፈታኙ ኢየሱስን እንዴት እንደፈተነው ተመልከት።

ከዚያ ወዲያ ኢየሱስ ከዲያብሎስ ይፈተን ዘንድ መንፈስ ወደ ምድረ በዳ ወሰደው፥ ^፪አርባ ቀንና አርባ ሌሊትም ከጦመ በኋላ ተራበ። ^፫ፈታኝም ቀርቦ። የእግዚአብሔር ልጅ ከሆንህ፥ እነዚህ ድንጋዮች እንጀራ እንዲሆኑ በል አለው።

^፬እርሱም መልሶ። ሰው ከእግዚአብሔር አፍ በሚወጣ ቃል ሁሉ እንጂ በእንጀራ ብቻ አይኖርም ተብሎ ተጽፎአል አለው።
የማቴዎስ ወንጌል ፬፡፩- ፬

_{^{Distant Shores Media/Sweet Publishing, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons}}

ፈታኙ ኢየሱስ ከተጠመቀ በኋላ በረሃብ ፈትኖታል። ተርቦ ሳለ እንዴት ያደርግ ነበር? እስራኤላውያን የገጠሟት የመጀመሪያው ፈተና ተመሳሳይ ነው።

ሁለተኛው ፈተና የእግዚአብሔርን አቅርቦት መፈተሽ ነው።

^፭ከዚህ በኋላ ዲያቢሎስ ወደ ቅድስት ከተማ ወሰደውና እርሱን በመቅደስ ጫፍ ላይ አቁሞ። ^፮መላእክቱን ስለ አንተ ያዝልሃል እግርህንም በድንጋይ ከቶ እንዳትሰናከል በእጃቸው ያነሡሃል ተብሎ ተጽፎአልና የእግዚአብሔር ልጅስ ከሆንህ፥ ወደ ታች ራስህን ወርውር አለው።

^፲፩በመንገድህ ሁሉ ይጠብቁህ ዘንድ መላእክቱን ስለ አንተ ያዝዛቸዋልና፤ ^፲፪እግርህም በድንጋይ እንዳትሰናከል በእጆቻቸው ያነሡሃል።
መዝሙረ ዳዊት ፺፩:፲፩-፲፪

^፯ኢየሱስም ጌታን አምላክህን አትፈታተነው ተብሎ ደግሞ ተጽፎአል አለው።
የማቴዎስ ወንጌል ፬:፭-፯

የእስራኤል ሕዝብ በምድረ በዳ በነበሩት ፵ዓመታት ውስጥ አምላክን ብዙ ጊዜ ፈትኖታል፤ ከእነዚህም መካከል፡- መቼ በማሳም ውኃ እንዲሰጣቸው እግዚአብሔርን ፈተነው, በዳቦ ፈንታ ከሚመኘው ሥጋ ጋር, በፍርሃት ምክንያት ወደ መሬት ለመግባት ፈቃደኛ አለመሆን. እንደ እስራኤል፣ ኢየሱስ አሁን ተመሳሳይ ፈተና ገጥሞታል፣ ይህች እስራኤል ግን ፈተናውን አልፋለች።

ዲያቢሎስ የሚያመለክተው ማንን ነው?

ኢየሱስን ለመፈተን ዲያብሎስ መዝሙር ፺፩ን እንዴት እንደጠቀሰ ልብ በል። የተወሰነውን ክፍል ብቻ የጠቀሰበትን (የተሰመረበት) ምንባብ ይመልከቱ።

^፲ ክፉ ነገር ወደ አንተ አይቀርብም፥መቅሠፍትም ወደ ቤትህ አይገባም። ^፲፩በመንገድህ ሁሉ ይጠብቁህ ዘንድ መላእክቱን ስለ አንተ ያዝዛቸዋልና፤ ^፲፪ እግርህም በድንጋይ እንዳትሰናከል በእጆቻቸው ያነሡሃል።፲፫ በተኵላና በእባብ ላይ ትጫማለህ፤ አንበሳውንና ዘንዶውን ትረግጣለህ።
መዝሙረ ዳዊት፺፩ : ፲ – ፲፫

ይህ መዝሙር የሚያመለክተው ‘አንተን’ መሆኑን ነው፣ እሱም ዲያብሎስ ያመነበትን ‘የእግዚአብሔርን ልጅ’ ያመለክታል። ነገር ግን መዝሙረ ዳዊት ፺፩ ‘የእግዚአብሔር ልጅ’ አይልም ታዲያ ዲያብሎስ ‘የእግዚአብሔርን ልጅ’ ከመዝ ፺፩ እንዴት አወቀ?

አንበሳ – ወደ ያዕቆብ ተመለስ

መዝሙረ ዳዊት ፺፩ ይህን ‘እንደምትፈልግ’ ተናግሯል። ‘ መረገጥ” የ “ታላቅ አንበሳ‘እና’እባቡ(ቁ.፲፫ – በቀይ)። ‘አንበሳ’ የእስራኤላውያንን የይሁዳን ነገድ የሚያመለክት ነው። ያዕቆብ በሕዝብ መባቻ እንዲህ ብሎ ትንቢት ተናግሮ ነበር።

^፰፤ ይሁዳ፥ ወንድሞችህ አንተን ያመሰግኑሃል፤ እጅህ በጠላቶችህ ደንደስ ላይ ነው፤ የአባትህ ልጆች በፊትህ ይሰግዳሉ። ^፱፤ ይሁዳ የአንበሳ ደቦል ነው፤ ልጄ ሆይ፥ ከአደንህ ወጣህ፤ እንደ አንበሳ አሸመቀ፥ እንደ ሴት አንበሳም አደባ፤ ያስነሣውስ ዘንድ ማን ይችላል?፲፤ በትረ መንግሥት ከይሁዳ አይጠፋም፥ የገዥም ዘንግ ከእግሮቹ መካከል፥ ገዥ የሆነው እስኪመጣ ድረስ፤ የአሕዛብ መታዘዝም ለእርሱ ይሆናል።
ኦሪት ዘፍጥረት ፵፱:፰-፲

ያዕቆብ የይሁዳ ነገድ እንደሆነ ተናግሮ ነበር። ልክ እንደ አንበሳ ከየትኛው ‘እሱ’ እንደሚመጣ እና ይህ ‘እሱ’ ይገዛል. መዝሙር ፺፩ ይህን ጭብጥ ቀጥሏል። መዝሙር ፺፩’አንተ’ አንበሳውን እንደምትረግጠው በማወጅ የይሁዳ ገዥ እንደሚሆን ተናግሯል።

‘አንበሳ’ እና ‘እባብ’ ንግግሮች ሲነገሩ የሚያሳይ የጊዜ መስመር

እባቡ – ወደ አትክልቱ ተመለስ

ዲያብሎስ የጠቀሰው መዝሙረ ዳዊት ፺፩ደግሞ እንዲህ ሲል ተናግሯል።እባቡን ይረግጡ. ይህ በቀጥታ የሚያመለክት ነው። በገነት ውስጥ ያለው ተስፋ ‘የሴቲቱ ዘር’ እባቡን ያደቅቀው ዘንድ ነው። በዚህ ቃል ኪዳን ውስጥ ያሉትን ገፀ ባህሪያቱን እና ግንኙነታቸውን በሚያሳይ ስዕላዊ መግለጫ እንከልሰው፡-

እግዚአብሔር አምላክም እባቡን…

^፲፭፤ በአንተና በሴቲቱ መካከል፥ በዘርህና በዘርዋም መካከል ጠላትነትን አደርጋለሁ፤ እርሱ ራስህን ይቀጠቅጣል፥ አንተም ሰኰናውን ትቀጠቅጣለህ።
ኦሪት ዘፍጥረት ፫፡፲፭

የበለጠ በዝርዝር ተወያይቷል። እዚህ, እግዚአብሔር በአትክልቱ ውስጥ ይህንን ቃል ኪዳን ገብቷል, ነገር ግን ዝርዝሩን አልሞላውም. አሁን ‘ሴቲቱ’ ማርያም እንደሆነች እናውቃለን ምክንያቱም ያለ ወንድ ዘር ያላት ብቸኛዋ ሰው ነች – ድንግል ነበረች።. ስለዚህ ዘሯ ተስፋ የተገባለት ‘እሱ’ አሁን ኢየሱስ እንደሆነ እናያለን። የጥንቱ ተስፋ ኢየሱስ (‘እሱ’) እባቡን እንደሚደቅቅ ተንብዮ ነበር። መዝሙር ፺፩ ሰይጣን ኢየሱስን ሲፈትን የጠቀሰው ቃሉን በድጋሚ ተናግሯል።

ታላቁን አንበሳ ትረግጣለህ እና እባቡ.“ (ቪ፲፫)

ዲያብሎስ ከመዝሙር ፺፩ ጠቅሶ እነዚህን ሁለት ቀደምት ትንቢቶች የሚናገረው ስለሚመጣው ‘እርሱ’ የሚገዛ እና ዲያብሎስን ደግሞ ያደቅቃል። ስለዚህም ፈታኙ በመዝሙረ ዳዊት የጠቀሳቸው ጥቅሶች ስለ የእግዚአብሔር ልጅ (= ገዥ). እነዚህን ተስፋዎች በተሳሳተ መንገድ እንዲፈጽም ዲያብሎስ ኢየሱስን ፈተነው። እነዚህ ትንቢቶች የሚፈጸሙት ኢየሱስ ትኩረቱን ወደ ራሱ ለመሳብ ከቤተ መቅደሱ ላይ ዘሎ በመዝለቁ ሳይሆን ቀደም ባሉት ነቢያት የተገለጠውን ዕቅድ በመከተል ነው።

የ ሶስተኛው ፈተና – ማንን ማምለክ?

^፰ደግሞ ዲያቢሎስ እጅግ ረጅም ወደ ሆነ ተራራ ወሰደው፥ የዓለምንም መንግሥታት ሁሉ ክብራቸውንም አሳይቶ። ^፱ወድቀህ ብትሰግድልኝ ይህን ሁሉ እሰጥሃለሁ አለው።

^፲ያን ጊዜ ኢየሱስ። ሂድ፥ አንተ ሰይጣን ለጌታህ ለአምላክህ ስገድ እርሱንም ብቻ አምልክ ተብሎ ተጽፎአልና አለው።

^፲፩ያን ጊዜ ዲያቢሎስ ተወው፥ እነሆም፥ መላእክት ቀርበው ያገለግሉት ነበር።
የማቴዎስ ወንጌል ፬:፰-፲፩

ሙሴ በሲና ተራራ ላይ ለ፵ ቀናት በቆየበት ጊዜ አስር ትእዛዛቶች፣ እስራኤል ለወርቅ ጥጃ ማምለክ ጀመረች። መጽሐፍ ቅዱስ እንደሚናገረው

ሕዝቡም ሙሴ ከተራራው ሳይወርድ እንደ ዘገየ ባዩ ጊዜ፥ ወደ አሮን ተሰብስበው። ይህ ከግብፅ ምድር ያወጣን ሰው ሙሴ ምን እንደ ሆነ አናውቅምና ተነሥተህ በፊታችን የሚሄዱ አማልክት ሥራልን አሉት። ^፪፤ አሮንም። በሚስቶቻችሁ በወንዶችና በሴቶች ልጆቻችሁም ጆሮ ያሉትን የወርቅ ቀለበቶች ሰብራችሁ አምጡልኝ አላቸው።
ዘፀአት ፴፪: ፩-፪

እነርሱም ለወርቅ ጥጃ ሠርቶ ሰገዱ። ፈተናው ከመጀመሩ በፊት እስራኤል ወድቃለች። ይህንን በመቃወም ሶስተኛው ፈተና ኢየሱስ ያንን ፈተና በድጋሚ ጎበኘው። በእርሱም እስራኤል አሁን ፈተናውን አልፏል።

‘ክርስቶስ’ ማለት ‘የተቀባ’ ማለት ነው። ስለዚህ ኢየሱስ የመግዛት መብት አለው። ሰይጣን ኢየሱስን በራሱ በሆነው ነገር ፈትኖታል፣ ነገር ግን ሰይጣን አገዛዙን በተሳሳተ መንገድ እንዲወስድ ፈትኖታል፣ እናም ኢየሱስን እንዲያመልከው ኢየሱስን እየፈተነው ነበር። ኢየሱስ ከሙሴ በመጥቀስ የሰይጣንን ፈተና ተቋቁሟል።

የሱስ – እኛን የሚረዳን ሰው

ይህ የኢየሱስ ፈተና ለእኛ ወሳኝ ነው። መጽሐፍ ቅዱስ ስለ ኢየሱስ እንዲህ ይላል።

^፲፰እርሱ ራሱ ተፈትኖ መከራን ስለ ተቀበለ የሚፈተኑትን ሊረዳቸው ይችላልና።
ወደ ዕብራውያን፪:፲፰

^፲፭ከኃጢአት በቀር በነገር ሁሉ እንደ እኛ የተፈተነ ነው እንጂ፥ በድካማችን ሊራራልን የማይችል ሊቀ ካህናት የለንም። ^፲፮እንግዲህ ምሕረትን እንድንቀበል በሚያስፈልገንም ጊዜ የሚረዳንን ጸጋ እንድናገኝ ወደ ጸጋው ዙፋን በእምነት እንቅረብ።
ወደ ዕብራውያን ፬:፲፭-፲፮

ብዙ ጊዜ ከእግዚአብሔር ጋር በራሳችን ጥቅም መስማማት እንደምንችል እንገምታለን። ወይም የሃይማኖት ባለስልጣን በእግዚአብሔር ፊት አማላጃችን እንዲሆን እናምናለን። ኢየሱስ ግን የሚራራልን እና የሚረዳን ሊቀ ካህናት ነው። እርሱ ራሱ ስለተፈተነ በፈተናዎቻችን ውስጥ ይረዳናል – ነገር ግን ያለ ኃጢአት። ስለዚህም ኢየሱስ ሊቀ ካህናችን ሆኖ በእግዚአብሔር ፊት ትምክህት ሊኖረን ይችላል ምክንያቱም እርሱ በጣም ከባድ ፈተናዎችን ቢያሳልፍም ነገር ግን አልሰጠም እና ኃጢአትን አልሠራም። እሱ የሚረዳን እና በራሳችን ፈተናዎች እና ኃጢአቶች ሊረዳን የሚችል ሰው ነው። ካህን ለመሆን በመንፈሳዊ ብቃት ያለው እርሱ ብቻ ነው። ጥያቄው፡ እንፈቅደው ይሆን?

መደምደሚያ

የኢየሱስ ፈተናዎች እንደ እርሱ እንዴት እንደነበሩ አይተናል ልደት, የልጅነት በረራ, እና ጥምቀት።የእስራኤል ፍጻሜ ነኝ ማለቱ – እስራኤል እንዴት ማደግ ነበረባት። በምድረ በዳ ያሳለፈው ፵ ቀናትም ሙሴን ሲቀበል ሳይበላ የነበረውን ፵ ቀን ምሳሌ አድርጎታል። አሥር ትእዛዛት. ኢየሱስ ከሙሴም ሆነ ከእስራኤል ጋር አብነት አለው። ይህንን በኢየሱስ ጊዜ በጥልቀት እንመለከታለን የማስተማር አገልግሎቱን ይጀምራል.

‘ሴቲቱ’ እንዲሁ ስለ እስራኤል ይጠቅሳል። እስራኤል ለእግዚአብሔር እንደታጨች ሴት ተመስላለች (ኢሳይያስ ፷፪፡፭፣ ሕዝቅኤል ፲፮፡፴፪፣ ኤርምያስ ፫፡፳) እና እንደዚሁም በራእይ፲፪ ላይ ተገልጸዋል።ስለዚህ በዘፍጥረት፫ላይ ‘ለሴቲቱ’ ተመሳሳይ የሆኑ ሁለት ማንነቶች አሉ።

አንድ ጥሩ አምላክ መጥፎ ዲያብሎስን የፈጠረው ለምንድን ነው?

መጽሐፍ ቅዱስ አዳምና ሔዋንን ኃጢአት እንዲሠሩና እንዲሠሩ የፈተናቸው ዲያብሎስ (ወይም ሰይጣን) በእባብ አምሳል እንደሆነ ይናገራል። ውድቀታቸውን አመጣ. ይህ ግን አንድ አስፈላጊ ጥያቄ ያስነሳል፡- አምላክ ‘መጥፎን’ የፈጠረው ለምንድን ነው? ዲያቢሎስ (“ባላጋራ” ማለት ነው) መልካሙን ፍጥረቱን ለማበላሸት?

ሉሲፈር – አንጸባራቂው

እንዲያውም አምላክ የመላእክት ሁሉ አለቃ የሆነ ኃይለኛ፣ አስተዋይ እና የሚያምር መንፈስ እንደፈጠረ መጽሐፍ ቅዱስ ይናገራል። ስሙም ሉሲፈር ነበር። (“የሚያበራ አንድ” ማለት ነው) – እና እሱ በጣም ጥሩ ነበር. ነገር ግን ሉሲፈር በነጻነት የሚመርጥበት ፈቃድም ነበረው። በኢሳይያስ ፲፬ ላይ ያለው ምንባብ የነበረውን ምርጫ ይዘግባል፡-

^፲፪፤ አንተ የንጋት ልጅ አጥቢያ ኮከብ ሆይ፥ እንዴት ከሰማይ ወደቅህ! አሕዛብንም ያዋረድህ አንተ ሆይ፥ እንዴት እስከ ምድር ድረስ ተቈረጥህ! ^፲፫፤ አንተን በልብህ ወደ ሰምይ ዐርጋለሁ፥ ዙፋኔንም ከእግዚአብሔር ከዋክብት በላይ ከፍ ከፍ አደርጋለሁ፥ በሰሜንም ዳርቻ በመሰብሰቢያ ተራራ ላይ እቀመጣለሁ፤ ^፲፬፤ ከዳመናዎች ከፍታ በላይ ዐርጋለሁ፥ በልዑልም እመሰላለሁ አልህ።
ትንቢተ ኢሳይያስ ፲፬:፲፪-፲፬

ሉሲፈር ፣ እንደ አዳም, ውሳኔ ገጥሞታል. እግዚአብሔር አምላክ መሆኑን መቀበል ወይም የራሱ ‘አምላክ’ መሆንን ሊመርጥ ይችላል። ደጋግሞ የሰጠው “ፈቃዴ” አምላክን በመቃወም ራሱን ‘ልዑል’ መሆኑን መግለጹን ያሳያል። በሕዝቅኤል ውስጥ ያለው ምንባብ ስለ ሉሲፈር ውድቀት ትይዩ መግለጫ ይሰጣል፡-

^፲፫ ፤ በእግዚአብሔር ገነት በዔድን ነበርህ፤ ^፲፬ ፤ አንተ ልትጋርድ የተቀባህ ኪሩብ ነበርህ በተቀደሰው በእግዚአብሔር ተራራ ላይ አኖርሁህ፤በእሳት ድንጋዮች መካከል ተመላለስህ። ^፲፭፤ ከተፈጠርህበት ቀን ጀምረህ በደል እስኪገኝብህ ድረስ በመንገድህ ፍጹም ነበርህ። ^፲፯፤ በውበትህ ምክንያት ልብህ ኰርቶአል፤ ከክብርህ የተነሣ ጥበብህን አረከስህ፤በምድር ላይ ጣልሁህ።
ትንቢተ ሕዝቅኤል ፳፰:፲፫-፲፭, ፲፯

የሉሲፈር ውበት፣ ጥበብ እና ኃይል – በእግዚአብሔር የተፈጠሩት መልካም ነገሮች ሁሉ – ወደ ኩራት አመሩ። ትዕቢቱ ወደ አመጽ አመራ፣ ነገር ግን አንድም ኃይሉንና ችሎታውን አላጣም። አሁን አምላክ ማን እንደሚሆን ለማየት በፈጣሪው ላይ አመፅ እየመራ ነው። የእሱ ስልት የሰውን ልጅ እንዲቀላቀል ማድረግ ነበር – እሱ ወደ መረጠው ተመሳሳይ ምርጫ በመፈተን – እራሳቸውን እንዲወዱ፣ ከእግዚአብሔር ነጻ እንዲሆኑ እና እርሱን እንዲቃወሙ ማድረግ። ልብ የ የአዳም ፈቃድ ፈተና ከሉሲፈር ጋር ተመሳሳይ ነበር; ብቻ በተለየ መልኩ ቀርቧል። ሁለቱም ለራሳቸው ‘አምላክ’ መሆንን መረጡ።

ሰይጣን – በሌሎች በኩል ይሰራል

የኢሳያስ ክፍል ወደ ‘የባቢሎን ንጉሥ’ እና የሕዝቅኤል ክፍል ደግሞ ‘የጢሮስ ንጉሥ’ ነው ያለው። ነገር ግን ከተሰጡት ገለጻዎች መረዳት እንደሚቻለው ማንም ሰው አልተነገረም። በኢሳይያስ ውስጥ ያለው “አፈቅዳለሁ” የሚለው ዙፋኑን ከእግዚአብሔር ዙፋን በላይ ለማድረግ በመፈለጉ በቅጣት ወደ ምድር የተጣለ ሰውን ይገልጻል። በሕዝቅኤል ውስጥ ያለው ምንባብ በአንድ ወቅት በኤደን ውስጥ ስለሚንቀሳቀስ ‘የመላእክት ጠባቂ’ እና ‘የእግዚአብሔርን ተራራ’ ይናገራል። ሰይጣን (ወይም ሉሲፈር) ብዙ ጊዜ ራሱን ወደ ኋላ ወይም በሌላ ሰው በኩል ያስቀምጣል። በዘፍጥረት ውስጥ በእባቡ በኩል ይናገራል. በኢሳይያስ በባቢሎን ንጉሥ በኩል ነገሠ፣ በሕዝቅኤልም የጢሮስን ንጉሥ ገዛ።

ሉሲፈር በእግዚአብሔር ላይ ለምን አመፀ?

ግን ለምንድነው ሉሲፈር ሁሉን ቻይ እና ሁሉን የሚያውቀውን ፈጣሪ መገዳደር የፈለገው? ‘ብልህ’ የመሆን አካል ተቃዋሚህን ማሸነፍ መቻል አለመቻሉን ማወቅ ነው። ሉሲፈር ኃይል ሊኖረው ይችላል፣ ነገር ግን ያ አሁንም ፈጣሪውን ለማሸነፍ በቂ አይሆንም። ማሸነፍ ለማይችለው ነገር ለምን ሁሉንም ነገር ያጣው? ‘ብልህ’ መልአክ በእግዚአብሔር ላይ ያለውን የአቅም ገደብ ተገንዝቦ – እና አመፁን የሚገታ ይመስለኛል። ታዲያ ለምን አላደረገም? ይህ ጥያቄ ለብዙ አመታት ግራ ተጋባሁ።

ከዚያም ሉሲፈር ማመን የሚችለው እግዚአብሔር በእምነት የእርሱ ሁሉን ቻይ ፈጣሪ መሆኑን ብቻ እንደሆነ ተገነዘብኩ – ከእኛ ጋር ተመሳሳይ። መጽሐፍ ቅዱስ መላእክት የተፈጠሩት በፍጥረት ሳምንት እንደሆነ ይናገራል። ለምሳሌ፣ በኢዮብ ውስጥ ያለ አንድ ምንባብ ይነግረናል፡-

እግዚአብሔርም በዐውሎ ነፋስ ውስጥ ሆኖ ለኢዮብ መለሰ እንዲህም አለ። ^፬ ፤ ምድርን በመሠረትሁ ጊዜ አንተ ወዴት ነበርህ? ታስተውል እንደ ሆንህ ተናገር። ^፯ ፤ አጥቢያ ኮከቦች በአንድነት ሲዘምሩ፥ የእግዚአብሔርም ልጆች ሁሉ እልል ሲሉ።
መጽሐፈ ኢዮብ። ፴፰:፩, ፬,፯

እስቲ አስቡት ሉሲፈር የተፈጠረው እና በፍጥረት ሳምንት ውስጥ፣ በአጽናፈ ሰማይ ውስጥ የሆነ ቦታ ነው። እሱ የሚያውቀው አሁን እንዳለ እና እራሱን እንደሚያውቅ እና ደግሞ ሌላ ማን እንደሆነ ብቻ ነው። የይገባኛል ጥያቄዎች ሉሲፈርንና አጽናፈ ሰማይን እንደፈጠረ. ግን ሉሲፈር ይህ የይገባኛል ጥያቄ እውነት መሆኑን እንዴት ያውቃል? ምናልባት፣ ይህ ፈጣሪ የሚባለው ሉሲፈር ወደ ሕልውና ከመምጣቱ በፊት በከዋክብት ውስጥ ብቅ ብሎ ነበር። እናም ይህ ‘ፈጣሪ’ በቦታው ላይ ቀደም ብሎ ስለመጣ፣ እሱ (ምናልባት) ከሉሲፈር የበለጠ ኃያል እና (ምናልባት) የበለጠ እውቀት ያለው ነበር – ግን እንደገና ምናልባት ላይሆን ይችላል። ምናልባት እሱ እና ‘ፈጣሪ’ በአንድ ጊዜ ብቅ ብለው ወደ መኖር መጡ። ሉሲፈር የፈጠረውን እና እግዚአብሔር ራሱ ዘላለማዊ እና ማለቂያ የሌለው መሆኑን ለእርሱ የሰጠውን የእግዚአብሔርን ቃል ብቻ መቀበል ይችላል። ነገር ግን በትዕቢቱ ፋንታ የእሱን ቅዠት ማመንን መረጠ።

አማልክት በአእምሯችን

ምናልባት ሉሲፈር እሱ እና እግዚአብሔር (እና ሌሎች መላእክቶች) ወደ ሕልውና ‘ብቅለው’ እንደመጡ ማመኑ አጠራጣሪ ይመስላል። ግን ይህ ነው። ተመሳሳይ በዘመናዊው ኮስሞሎጂ ውስጥ ካለው የቅርብ ጊዜ አስተሳሰብ በስተጀርባ ያለው መሠረታዊ ሀሳብ። ምንም ነገር የጠፈር መዋዠቅ ነበር, እና ከዚያ በዚህ መለዋወጥ ውስጥ አጽናፈ ሰማይ ተነሳ – ይህ የዘመናዊ የኮስሞሎጂ ንድፈ ሃሳቦች ይዘት ነው. በመሠረቱ፣ ሁሉም ሰው – ከሉሲፈር እስከ ሪቻርድ ዳውኪንስ እና እስጢፋኖስ ሃውኪንግስ ለእርስዎ እና እኔ – መወሰን አለበት በእምነት አጽናፈ ዓለማት ራሱን የቻለ ወይም የተፈጠረ እና የሚደግፈው በፈጣሪ አምላክ ነው።

በሌላ አነጋገር ማየት ማለት ነው። አይደለም ማመን። ሉሲፈር እግዚአብሔርን አይቶ ተናግሮ ነበር። ግን አሁንም አምላክ እንደፈጠረው ‘በእምነት’ መቀበል ነበረበት። ብዙ ሰዎች አምላክ ‘ቢገለጥላቸው’ ያን ጊዜ ያምናሉ ይላሉ። ነገር ግን በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ብዙ ሰዎች እግዚአብሔርን አይተው ሰሙ – ግን አሁንም በቃሉ አልወሰዱትም። ጉዳዩ ስለራሱ እና ስለራሳቸው ቃሉን መቀበል እና ማመን ነው። ከአዳምና ከሔዋን፣ እስከ ቃየንና አቤል፣ እስከ ኖኅ፣ ለግብፃውያን በመጀመሪያው ፋሲካእስራኤላውያን ቀይ ባህርን ለተሻገሩ እና የኢየሱስን ተአምራት ለሚያዩ ሰዎች – ‘ማየት’ እምነትን አላመጣም። የሉሲፈር ውድቀት ከዚህ ጋር ይጣጣማል.

ዲያብሎስ ዛሬ ምን እያደረገ ነው?

ስለዚህ በመጽሐፍ ቅዱስ መሠረት፣ እግዚአብሔር ‘ክፉ ሰይጣንን’ አላደረገም፣ ነገር ግን ኃይለኛና አስተዋይ መላዕክትን ፈጠረ። በትዕቢት በእግዚአብሔር ላይ አመጽ መርቷል – እና ይህን በማድረግ ተበላሽቷል፣ አሁንም የመጀመሪያ ግርማውን እየጠበቀ። አንተ፣ እኔ እና የሰው ዘር በሙሉ በዚህ በእግዚአብሔር እና ‘በጠላቱ’ (በዲያብሎስ) መካከል ባለው ውድድር ውስጥ የጦርነት አውድማ አካል ሆንን። የዲያብሎስ ስልት በ ውስጥ እንደ ‘ጥቁር ፈረሰኞች’ ያሉ መጥፎ ጥቁር ካባዎችን አለመልበስ ነው። እንዲያጠልቁ ጌታ በላያችንም ክፉ እርግማን አድርግብን። ይልቁንም እግዚአብሔር በጥንት ጊዜ በአብርሃም በኩል በሙሴ በኩል ተስፋ ከሰጠው እና በኋላም በኢየሱስ ሞትና ትንሳኤ ከተከናወነው ቤዛነት እኛን ሊያታልለን ይፈልጋል። መጽሐፍ ቅዱስ እንደሚለው፡-

^፲፬ይህም ድንቅ አይደለም፤ ሰይጣን ራሱ የብርሃንን መልአክ እንዲመስል ራሱን ይለውጣልና። ^፲፭እንግዲህ አገልጋዮቹ ደግሞ የጽድቅን አገልጋዮች እንዲመስሉ ራሳቸውን ቢለውጡ ታላቅ ነገር አይደለም፤ ፍጻሜአቸውም እንደ ሥራቸው ይሆናል።
2ኛ ወደ ቆሮንቶስ ሰዎች ፲፩:፲፬-፲፭

ምክንያቱም ሰይጣንና አገልጋዮቹ ‘ብርሃን’ ሊመስሉን ስለሚችሉ በቀላሉ እንታለለን። ምናልባት ለዚህ ነው ወንጌል ሁል ጊዜ ከአዕምሮአችን እና ከሁሉም ባህሎች ጋር የሚቃረን የሚመስለው።

የአይሁድ ሕዝብ ታሪክ ምንድን ነው?

አይሁዶች በዓለም ላይ ካሉት እጅግ ጥንታዊ ህዝቦች አንዱ ናቸው። ታሪካቸው በመጽሐፍ ቅዱስ፣ ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጭ ባሉ የታሪክ ተመራማሪዎች እና በአርኪኦሎጂ ተመዝግቧል። ከየትኛውም ሀገር ታሪክ የበለጠ ብዙ እውነታዎች አሉን ። ይህንን መረጃ ታሪካቸውን ለማጠቃለል እንጠቀምበታለን። የእስራኤላውያንን ታሪክ (ለአይሁድ ሕዝብ የብሉይ ኪዳን ቃል) ቀላል ለማድረግ፣ የጊዜ ሰሌዳዎችን እንጠቀማለን።

አብርሃም፡ የአይሁዶች ቤተሰብ ዛፍ ተጀመረ

የጊዜ ሰሌዳው የሚጀምረው በ አብርሃም. እሱ ነበር የብሔሮች ቃል ኪዳን ተሰጥቷል ከእርሱ መምጣት እና ነበረው ከእግዚአብሔር ጋር መገናኘት ውስጥ የሚያልቅ የልጁ ይስሐቅ ምሳሌያዊ መሥዋዕት. ይህ መስዋዕት ኢየሱስ የሚሰዋበት የወደፊት ቦታ ላይ ምልክት በማድረግ ኢየሱስን የሚያመለክት ምልክት ነበር። የይስሐቅ ዘሮች በግብፅ ባሪያዎች በነበሩበት ጊዜ የጊዜ ሰሌዳው በአረንጓዴ ይቀጥላል። ይህ ጊዜ የጀመረው የይስሐቅ የልጅ ልጅ ዮሴፍ እስራኤላውያንን እየመራ ወደ ግብፅ ካመራ በኋላ ባሪያዎች ሆኑ።

የመጽሐፍ ቅዱስ የጊዜ መስመር ከአብርሃም እና ሙሴ ጋር በታሪክ ውስጥ — የፈርዖን ባሪያዎች ሆነው በግብፅ መኖር

ሙሴ፡- እስራኤላውያን በእግዚአብሔር ፊት ሕዝብ ሆነዋል

ሙሴ እስራኤላውያንን ከግብፅ አወጣቸው የፋሲካ ቸነፈርግብፅን ያወደመ እና እስራኤላውያን ከግብፅ ወደ እስራኤል ምድር እንዲወጡ የፈቀደላቸው። ሙሴ ከመሞቱ በፊት ተናግሯል። በረከት እና እርግማን በእስራኤላውያን ላይ (የጊዜ ሰሌዳው ከአረንጓዴ ወደ ቢጫ ሲሄድ). እግዚአብሔርን ቢታዘዙ ይባረካሉ፣ ባይሠሩ ግን እርግማን ይደርስባቸዋል። እነዚህ በረከቶች እና እርግማኖች የአይሁድን ሕዝብ መከተል ነበረባቸው።

ለብዙ መቶ ዓመታት እስራኤላውያን በምድራቸው ኖረዋል ነገር ግን ንጉሥ አልነበራቸውም ወይም የኢየሩሳሌም ዋና ከተማ አልነበራቸውም – በዚህ ጊዜ የሌሎች ሰዎች ነበር. ነገር ግን፣ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ፩ሺ አካባቢ ከንጉሥ ዳዊት ጋር ይህ ተለወጠ።

ታሪካዊ የጊዜ መስመር ከኢየሩሳሌም እየገዙ ከዳዊት ዘሮች ጋር መኖር — በኢየሩሳሌም ከሚገዙት ከዳዊት ዘሮች ጋር መኖር

ዳዊት በኢየሩሳሌም ንጉሣዊ ሥርወ መንግሥት አቋቋመ

ዳዊት ኢየሩሳሌምን ድል አድርጎ ዋና ከተማው አደረጋት። እሱ ተቀብሏል ስለሚመጣው ‘ክርስቶስ’ ተስፋ እና ከዚያን ጊዜ ጀምሮ የአይሁድ ሰዎች ‘ክርስቶስን’ እስኪመጣ ይጠብቁ ነበር. ልጁ ሰሎሞን ተተካ እና ሰሎሞን የመጀመሪያውን የአይሁድ ቤተመቅደስ በኢየሩሳሌም ሠራ። የንጉሥ ዳዊት ዘሮች ለ ፬፻ ዓመታት ያህል መግዛታቸውን ቀጥለዋል እና ይህ ጊዜ በአኳ-ሰማያዊ (፩ሺ- ፮፻ ዓክልበ.) ውስጥ ይታያል። ይህ የእስራኤላውያን የክብር ጊዜ ነበር – የተነገረላቸው በረከቶች ነበራቸው። ኃያል ሕዝብ ነበሩ፣ የላቀ ማህበረሰብ፣ ባህል እና ቤተ መቅደሳቸው ነበራቸው። ነገር ግን ብሉይ ኪዳን በዚህ ወቅት እያደገ የመጣውን ሙስና እና ጣዖት ማምለክንም ይገልፃል። በዚህ ዘመን የነበሩ ብዙ ነቢያት እስራኤላውያን ካልተቀየሩ የሙሴ እርግማን እንደሚመጣባቸው አስጠንቅቀዋል። ነገር ግን እነዚህ ማስጠንቀቂያዎች ችላ ተብለዋል.

የመጀመሪያው የአይሁድ ምርኮ ወደ ባቢሎን

በመጨረሻም በ፮፻ዓ.ዓ አካባቢ እርግማኖች ተፈጽመዋል። ኃያል የባቢሎን ንጉሥ ናቡከደነፆር መጣ – ልክ ሙሴ ከ ፱፻ ዓመታት በፊት በመጽሐፉ ላይ እንደ ተነበየው እርግማን:

^፵፱ እግዚአብሔር ንስር እንደሚበር ፈጣን ሕዝብ ከሩቅ ከምድር ዳር ያመጣብሃል። ^፶ ፊታቸው የደነደነውን፥ ሽማግሌውንም የማያፍሩትን፥ ሕፃኑንም የማይምሩትን ሕዝብ ንስር እንደሚበርር። ^፶፪ ፤ በአገርህ ሁሉ ያሉ፥ ትታመንባቸው የነበሩ፥ የረዘሙ የጸኑም ቅጥሮች እስኪፈርሱ ድረስ፥ በከተሞችህ ደጆች ሁሉ ከብበው ያስጭንቁሃል
ኦሪት ዘዳግም ፳፰:፵፱-፶, ፶፪

ናቡከደነፆር ኢየሩሳሌምን ድል አደረገ፣ አቃጠላት፣ ሰሎሞን የሠራውን ቤተ መቅደስ አፈረሰ። ከዚያም እስራኤላውያንን በግዞት ወደ ባቢሎን ወሰዳቸው። ወደ ኋላ የቀሩት ምስኪኖች እስራኤላውያን ብቻ ነበሩ። ይህም የሙሴ ትንቢት ተፈጸመ

^፷፫፤ እግዚአብሔርም በጎ ያደርግላችሁ ዘንድ ያበዛችሁም ዘንድ ደስ ይለው እንደ ነበረ፥ እንዲሁ እግዚአብሔር ሲያጠፋችሁ ሲያፈርሳችሁም ደስ ይለዋል፤ ትወርሱአትም ዘንድ ከምትገቡባት ምድር ትነቀላላችሁ። ^፷፬፤ እግዚአብሔርም ከምድር ዳር እስከ ዳርቻዋ ድረስ ወዳሉ አሕዛብ ሁሉ ይበትንሃል፤ በዚያም አንተና አባቶችህ ያላወቃችኋቸውን ሌሎችን አማልክት፥ እንጨትንና ድንጋይን፥ ታመልካለህ።
ኦሪት ዘዳግም ፳፰:፷፫-፷፬

የአይሁድ ታሪካዊ የጊዜ መስመር ድል ተቀዳጅቶ ወደ ባቢሎን ተማረከ — ድል አድርጎ ወደ ባቢሎን ተማረከ

ስለዚህ እስራኤላውያን በቀይ ቀለም ለ፸ ዓመታት ያህል በግዞት ኖረዋል። ለአብርሃምና ለዘሮቹ ቃል ገባላቸው.

በፋርሳውያን ከምርኮ ተመለሱ

ከዚያ በኋላ የፋርስ ንጉሠ ነገሥት ቂሮስ ባቢሎንን ድል አደረገ እና ቂሮስ በዓለም ላይ እጅግ ኃያል ሰው ሆነ። እስራኤላውያን ወደ አገራቸው እንዲመለሱ ፈቀደላቸው።

የአይሁድ ታሪካዊ የጊዜ መስመር እንደ የፋርስ ግዛት አካል በመሬት ውስጥ መኖር — የፋርስ ግዛት አካል ሆኖ በምድሪቱ ውስጥ መኖር

ነገር ግን ከአሁን በኋላ ራሳቸውን የቻሉ አገር አልነበሩም፣ አሁን በፋርስ ግዛት ውስጥ ግዛት ነበሩ። ይህ ለ ፪፻ ዓመታት የቀጠለ ሲሆን በጊዜ መስመር ውስጥ ሮዝ ነው. በዚህ ጊዜ የአይሁድ ቤተመቅደስ (፪ኛው ቤተመቅደስ በመባል ይታወቃል) እና የኢየሩሳሌም ከተማ እንደገና ተገነቡ።

የግሪኮች ዘመን

ከዚያም ታላቁ እስክንድር የፋርስን ግዛት ድል አድርጎ እስራኤላውያንን በግሪኮች ግዛት ውስጥ ለተጨማሪ ፪፻ ዓመታት ግዛት አደረጋቸው። ይህ በጥቁር ሰማያዊ ውስጥ ይታያል.

የአይሁድ ታሪካዊ የጊዜ መስመር እንደ የግሪክ ኢምፓየር አካል በመሬት ውስጥ መኖር — የግሪክ ኢምፓየር አካል ሆኖ በመሬት ውስጥ መኖር

የሮማውያን ዘመን

ከዚያም ሮማውያን የግሪክን ኢምፓየር አሸንፈው የዓለም ኃያል መንግሥት ሆኑ። እስራኤላውያን እንደገና በዚህ ግዛት ውስጥ ግዛት ሆኑ እና በብርሃን ቢጫ ታየ። ይህ ጊዜ ኢየሱስ የኖረበት ጊዜ ነው። ይህ ለምን በወንጌል ውስጥ የሮማ ወታደሮች እንዳሉ ያብራራል – ምክንያቱም ሮማውያን በእስራኤል ምድር በኢየሱስ ሕይወት ውስጥ አይሁዶችን ይገዙ ነበር.

የአይሁድ ታሪካዊ የጊዜ መስመር እንደ የሮማ ግዛት አካል በመሬት ውስጥ መኖር — የሮማ ግዛት አካል ሆኖ በምድሪቱ ውስጥ መኖር

ሁለተኛው የአይሁድ ግዞት በሮማውያን ስር

ከባቢሎናውያን (፮፻ ዓክልበ. ግድም) ጀምሮ እስራኤላውያን (ወይም አይሁዶች አሁን ይባላሉ) በዳዊት ነገሥታት ሥር እንደነበሩ ሁሉ ራሳቸውን ችለው አልነበሩም። በሌሎች ኢምፓየር ይገዙ ነበር። አይሁዶች በዚህ ተበሳጭተው በሮማውያን አገዛዝ ላይ አመፁ። ሮማውያን መጥተው እየሩሳሌምን አወደሙ (፯፻ ዓ.ም.)፣ 2ኛውን ቤተ መቅደስ አቃጥለው፣ አይሁዶችን በባርነት በሮማ ግዛት አባረሩ። ይህ ነበር። ሁለተኛ የአይሁድ ግዞት. ሮም በጣም ትልቅ ስለነበረች አይሁዶች በመላው ዓለም ተበታትነው ነበር።

ኢየሩሳሌም እና ቤተመቅደስ በ 70 ዓ.ም. በሮማውያን ፈርሰዋል። አይሁዶች ወደ ዓለም አቀፍ ግዞት ተላኩ። — ኢየሩሳሌም እና ቤተመቅደስ በ ፸ዓ.ም. በሮማውያን ፈርሰዋል። አይሁዶች ወደ ዓለም አቀፍ ግዞት ተላኩ።

የአይሁድ ሕዝብ ወደ ፪ሺ ለሚጠጉ ዓመታት የኖሩት በዚህ መንገድ ነበር፡ በባዕድ አገሮች ተበታትነው በእነዚህ አገሮች ፈጽሞ ተቀባይነት የላቸውም። በእነዚህ የተለያዩ አገሮች ውስጥ በየጊዜው ከፍተኛ ስደት ደርሶባቸዋል። ይህ የአይሁድ ስደት በተለይ በክርስቲያን አውሮፓ እውነት ነበር። ከስፔን ፣ ከምእራብ አውሮፓ ፣ እስከ ሩሲያ አይሁዶች በእነዚህ የክርስቲያን መንግስታት ውስጥ በአደገኛ ሁኔታዎች ውስጥ ብዙ ጊዜ ይኖሩ ነበር። በ፩ሺ፭፻ ዓክልበ የሙሴ እርግማኖች እንዴት እንደኖሩ ትክክለኛ መግለጫዎች ነበሩ።

^፷፭፤ በእነዚያም አሕዛብ መካከል ዕረፍት አታገኝም፥ ለእግርህም ጫማ ማረፊያ አይሆንም፤ በዚያም እግዚአብሔር ተንቀጥቃጭ ልብ፥ ፈዛዛ ዓይን፥ ደካማም ነፍስ ያመጣብሃል።
ኦሪት ዘዳግም ፳፰:፷፭

የ እርግማኖች በእስራኤል ልጆች ላይ ሰዎች እንዲጠይቁ ተሰጥቷቸዋል፡-

^፳፬፤ አሕዛብ ሁሉ። እግዚአብሔር በዚህች ምድር ስለ ምን እንደዚህ አደረገ? ይህስ የቍጣው ታላቅ መቅሠፍት ምንድር ነው? ይላሉ።

መልሱም ነበር፡-

“… እግዚአብሔር ከምድራቸው ነቅሎ ወደ ሌላ ምድር ጣላቸው…”
ኦሪት ዘዳግም ፳፱:፳፬-፳፭

ከዚህ በታች ያለው የጊዜ መስመር ይህንን የ፩ሺ፱፻ ዓመት ጊዜ ያሳያል። ይህ ጊዜ በረዥም ቀይ ባር ውስጥ ይታያል.

የአይሁዶች ታሪካዊ የጊዜ መስመር - ሁለቱን የግዞት ጊዜያቸውን የሚያሳይ — የአይሁዶች ታሪካዊ የጊዜ መስመር – ሁለቱን የግዞት ጊዜያቸውን የሚያሳይ

በታሪካቸው የአይሁድ ህዝብ ሁለት የስደት ጊዜያትን አሳልፏል ነገር ግን ሁለተኛው ግዞት ከመጀመሪያው ግዞት በጣም ረጅም እንደነበር ማየት ትችላለህ።

የ ፳ ኛው ክፍለ ዘመን እልቂት

ከዚያም ሂትለር በናዚ ጀርመን በኩል በአውሮፓ የሚኖሩ አይሁዶችን በሙሉ ለማጥፋት ሲሞክር በአይሁዶች ላይ የደረሰው ስደት ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። ሊሳካለት ትንሽ ቀርቷል ነገር ግን ተሸንፏል እና የአይሁድ ቀሪዎች ተረፈ.

የእስራኤል ዘመናዊ ዳግም ልደት

ከብዙ መቶ ዓመታት በኋላ አገር አልባ ሆነው ራሳቸውን ‘አይሁድ’ ብለው የሚጠሩ ሰዎች መኖራቸው ብቻ አስደናቂ ነበር። ይህ ግን ከ፫ሺ፭፻ ዓመታት በፊት የተጻፈው የሙሴ የመጨረሻ ቃል እውን እንዲሆን አስችሎታል። እ.ኤ.አ. በ፲፱፵፰ አይሁዶች፣ በተባበሩት መንግስታት በኩል፣ ሙሴ ከብዙ መቶ ዘመናት በፊት እንደጻፈው፣ የዘመናዊቷን የእስራኤል መንግስት አስደናቂ ዳግም ልደት አይተዋል።

^፫፤ አምላክህ እግዚአብሔር ምርኮህን ይመልሳል ይራራልህማል፤ አምላክህም እግዚአብሔር አንተን ከበተነበት ከአሕዛብ ሁሉ መካከል መልሶ ይሰበስብሃል። ^፬፤ ሰዎችህም እስከ ሰማይ ዳርቻ ድረስ ፈልሰው እንደ ሆነ አምላክህ እግዚአብሔር ከዚያ ይሰበስብሃል፥ ከዚያም ያመጣሃል።
ኦሪት ዘዳግም ፴:፫-፬

ከፍተኛ ተቃውሞ ቢኖርም ይህ ግዛት ከተገነባ በኋላ አስደናቂ ነበር። በ፲፱፵፰፣ በ፲፱፶፮፣ በ፲፱፷፯እና እንደገና በ፲፱፸፫፣ እስራኤል፣ በጣም ትንሽ ሀገር፣ ብዙ ጊዜ ከአምስት ብሔራት ጋር ጦርነት ገጥሟት ነበር። ሆኖም እስራኤል በሕይወት መትረፍ ብቻ ሳይሆን ግዛቶቹም ጨምረዋል። እ.ኤ.አ. በ፲፱፷፯ ጦርነት አይሁዶች ከ፫ሺ ዓመታት በፊት ታሪካዊ ዋና ከተማቸውን ዳዊት የመሰረተችውን ኢየሩሳሌምን መልሰው ያዙ ። የእስራኤል መንግስት መፈጠር ያስከተለው ውጤት እና የነዚህ ጦርነቶች ውጤቶች ዛሬ ከአለማችን በጣም አስቸጋሪ የፖለቲካ ችግሮች ውስጥ አንዱን ፈጥረዋል።

ሙሴ እንደተነበየው (እዚህ ላይ የበለጠ ተዳሷል)፣ የእስራኤል ዳግም መወለድ አይሁዶች ወደ እስራኤል እንዲመለሱ መነሳሳትን ፈጠረ። እንደ ሙሴ በረከት ከሩቅ አገር ‘ተሰባስበው’ ‘እንዲመለሱ’ እየተደረጉ ነው። ሙሴ አይሁዶችም ሆኑ አይሁዳውያን ያልሆኑ ሰዎች አንድምታውን ሊያስተውሉ እንደሚገባ ጽፏል።

ኢየሱስ የድንግል ልጅ ከዳዊት ዘር ነውን?

እኛ አይተናል ‘ክርስቶስ’ የብሉይ ኪዳን መጠሪያ ነው።. እስቲ ይህን ጥያቄ እንመልከት፡ በብሉይ ኪዳን ‘ክርስቶስ’ የተነበየው የናዝሬቱ ኢየሱስ ነበርን?

ከዳዊት መስመር

David, author of Psalms, shown in Historical Timeline

በብሉይ ኪዳን መዝሙር ፩፻፴፪ ኢየሱስ ከመወለዱ ፩ሺዓመታት በፊት የተጻፈው ልዩ ትንቢት ይዟል። እንዲህም አለ።

^፲ስለ ዳዊት ስለ ባሪያህ የቀባኸውን ሰው ፊት አትመልስ። ( = ‘ክርስቶስ’) ^፲፩እግዚአብሔር ለዳዊት በእውነት ማለ አይጸጸትምም፥ እንዲህ ብሎ። ከሆድህ ፍሬ በዙፋንህ ላይ አስቀምጣለሁ። ^፲፫እግዚአብሔር ጽዮንን መርጦአታልና፥ ^፲፯በዚያ ለዳዊት ቀንድን አበቅላለሁ፥ ለቀባሁትም ሰው መብራትን አዘጋጃለሁ።
መዝሙረ ዳዊት ፩፻፴፪:፲-፲፩,፲፫, ፲፯

ኢየሱስ ከመድረሱ ከረጅም ጊዜ በፊት የአይሁድ መዝሙሮች የእግዚአብሔርን ትንቢት ሲናገሩ ማየት ትችላለህ የተቀባው (ማለትም ‘ክርስቶስ’) የመጣው ከዳዊት ነው። ለዚህም ነው ወንጌሎች ኢየሱስ ከዳዊት መሆኑን የሚያሳዩት – ኢየሱስ ይህን ትንቢት ሲፈጽም እንድናይ ይፈልጋሉ።

የዳዊት ልጅ የአብርሃም ልጅ የኢየሱስ ክርስቶስ ትውልድ መጽሐፍ

እውን ኢየሱስ ከዳዊት ዘር ነው?

ግን ፍትሃዊ እንዳልሆኑ እንዴት እናውቃለን የዘር ሐረጉ ‘ፍጻሜ’ ለማግኘት? ለኢየሱስ ርኅራኄ ስላላቸው ምናልባት እውነትን ማጋነን ፈልገው ይሆናል።

የምር የሆነውን ነገር ለማወቅ ስንሞክር ምስክርነቱን ማግኘት ይረዳል ጠላት ምስክሮች. አንድ የጠላት ምስክር በእጁ ነበር እውነታውን ለማየት ግን ከአጠቃላይ እምነት ጋር አይስማማም እና ስለዚህ ውሸት ሊሆን የሚችለውን ምስክርነት ውድቅ ለማድረግ የተነሳሳ ነው። በ ሀ ንእና ለ መካከል የመኪና አደጋ ተፈጠረ እንበል። ሁለቱም ለአደጋው እርስ በርሳቸው ይወቅሳሉ – ስለዚህ የጠላት ምስክሮች ናቸው። ሰው ሀ ሰው ለ ከአደጋው በፊት ሲጽፍ አይቻለሁ ካለ እና ሰው ለ ይህንን አምኖ ከተቀበለ ሰው ለ በዚህ ነጥብ የሚስማማበት ነገር ስለሌለው ይህ የክርክሩ ክፍል እውነት ነው ብለን ልንገምት እንችላለን።

በተመሳሳይ ሁኔታ የጠላት ታሪካዊ ምስክሮችን መመልከት ምን እንደሆነ ለማወቅ ይረዳናል በእርግጥ ከኢየሱስ ጋር ሆነ። የአዲስ ኪዳን ምሁር ዶ/ር ኤፍ ኤፍ ብሩስ የአይሁድ ረቢ ስለ ኢየሱስ በታልሙድ እና በሚሽና ውስጥ ያሉትን ማጣቀሻዎች አጥንተዋል። ስለ ኢየሱስ የሚከተለውን አስተያየት አስተውሏል፡-

ኡላ አለ፡ ማንኛውም መከላከያ ለእርሱ በቅንዓት ይፈለግ ነበር ብለህ ታምናለህ (ማለትም ኢየሱስ)? እርሱ አታላይ ነበር እና አልመሐሪው እንዲህ ይላል፡- “አትምሩት፤ አትሰውሩትም” (ዘዳ፲፫፡፱) ኢየሱስ ስለነበር ከኢየሱስ የተለየ ነበር። ወደ ንግሥና ቅርብ” ገጽ. ፶፮

ኤፍኤፍ ብሩስ ስለዚያ ረቢያዊ መግለጫ ይህንን አስተያየት ሰጥቷል፡-

ስዕሉ ለእሱ መከላከያ ለማግኘት እየሞከሩ ነበር (በክርስቲያኖች ላይ የይቅርታ ማስታወሻ እዚህ ላይ ተገኝቷል)። እንደዚህ ባሉ ወንጀሎች አንዱን ለመከላከል ለምን ይሞክራሉ? ምክንያቱም እሱ ‘ለንግሥና ቅርብ’ ማለትም ለዳዊት ነው። ገጽ. ፴፯

በሌላ አነጋገር ጠላት የሆኑ የአይሁድ ረቢዎች ግን እንዲህ አላደረገም የወንጌል ጸሐፊዎች ኢየሱስ ከዳዊት የመጣ ነው የሚለውን አባባል ተከራከሩ። የኢየሱስን ‘ክርስቶስ’ አልተቀበሉም እንዲሁም ስለ እርሱ የሚናገረውን የወንጌል ቃል ይቃወሙ ነበር፤ ሆኖም ኢየሱስ በዳዊት ንጉሣዊ ቤተሰብ ውስጥ እንደነበረ አምነዋል። እንግዲያው የወንጌል ጸሐፊዎች ይህን ያደረጉት ‘ፍጻሜውን’ ለማግኘት ሲሉ ብቻ እንዳልሆነ እናውቃለን። በዚህ ጉዳይ ላይ የጠላት ምስክሮች እንኳን ይስማማሉ.

ከድንግል ነው የተወለደው?

ይህ ትንቢት ‘በአጋጣሚ’ የተፈጸመበት አጋጣሚ ሁልጊዜ አለ። ከንጉሣዊው ቤተሰብ የመጡ ሌሎችም ነበሩ። ከድንግል መወለድ ግን! ይህ ‘በአጋጣሚ’ ሊሆን የሚችልበት ዕድል የለም።

ወይ፡-

፩) አለመግባባት፣

፪) ማጭበርበር ወይም

፫) ተአምር – ሌላ አማራጭ ክፍት አይደለም።

በድንግልና መወለድ ፍንጭ ተሰጥቶ ነበር። በመጀመሪያ ከአዳም ጋር. በአዲስ ኪዳን ማርያም ኢየሱስን በድንግልና ሳለች እንደፀነሰች ሉቃስና ማቴዎስ በግልፅ ይናገራሉ። ማቴዎስም ይህ ከኢሳይያስ (በ፯፻፶ ዓክልበ. ግድም) የተነገረው ትንቢት ፍጻሜ እንደሆነ ተናግሯል፡-

ስለዚህ ጌታ ራሱ ምልክት ይሰጣችኋል ድንግል ይወልዳል እና ይወልዳል ሀ የእርሱ አማኑኤል ይለዋል (ማለትም)እግዚአብሔር ከእኛ ጋር‘) ኢሳ ፯፡፲፬ (እና በማቴዎስ ፩፡፳፫ የተጠቀሰው ፍጻሜ ነው)

ምናልባት ይህ የተሳሳተ ግንዛቤ ብቻ ነበር. የመጀመሪያው የዕብራይስጥ הָעַלְמָ֗ה (ይባላል ሀልማህ) ‘ድንግል’ ተብሎ የተተረጎመው ‘ወጣት ልጃገረድ’ ማለትም ወጣት ያላገባች ሴት ማለት ሊሆን ይችላል። ምናልባት ኢሳይያስ ለማለት የፈለገው ያ ብቻ ነው፣ ከረጅም ጊዜ በፊት በ፯፻፶ ዓክልበ. ነገር ግን ማቴዎስ እና ሉቃስ ኢየሱስን ለማክበር ሃይማኖታዊ ፍላጎት ስለነበራቸው ኢሳይያስ ‘ድንግል’ ማለቱን ‘ለወጣት ሴት’ ሲል በትክክል ተረድተውታል። ማርያም ከጋብቻዋ በፊት ያላትን አሳዛኝ እርግዝና ጨምረው፣ በኢየሱስ መወለድ ‘መለኮታዊ ፍጻሜ’ ሆነ።

የሴፕቱጀንት ምስክር

ብዙ ሰዎች እንደዚህ አይነት ማብራሪያ ሰጥተውኛል፣ እናም አንድ ሰው ድንግል ስለመሆኑ ወይም አለመሆኑን ማረጋገጥ ስለማይቻል ይህንን ውድቅ ማድረግ አይቻልም። ግን ማብራሪያው ያን ያህል ቀላል አይደለም። የ ሴፕቱዋጊንት የአይሁድ የዕብራይስጥ ብሉይ ኪዳን ወደ ግሪክ የተተረጎመ በ፪፻፶ ዓክልበ – ኢየሱስ ከመወለዱ ከሁለት መቶ ሃምሳ ዓመታት በፊት የተደረገ ነው። እነዚህ የአይሁድ ረቢዎች ኢሳይያስ፯:፲፬ን ከዕብራይስጥ ወደ ግሪክ የተረጎሙት እንዴት ነው? ‘ወጣት ሴት’ ወይም ‘ድንግል’ ብለው ተርጉመውታል? ብዙ ሰዎች የመጀመርያው የዕብራይስጥ ቃል ‘ወጣት ሴት’ ወይም ‘ድንግል’ ማለት እንደሆነ የሚያውቁ ቢመስሉም ማንም ሰው የሰብዓ ሊቃውንት ትርጉም παρθένος (በመባል ይገለጻል) ብሎ የተረጎመውን ምስክር አላመጣም። ፓርትሄኖስ) በተለይም ‘ድንግል’ ማለት ነው። በሌላ አነጋገር፣ በ፪፻፶ ዓክልበ የአይሁድ መሪ የአይሁድ ረቢዎች የዕብራይስጡን የኢሳይያስ ትንቢት ተረድተው ‘ድንግል’ እንጂ ‘ወጣት ሴት’ ማለት አይደለም – ኢየሱስ ከመወለዱ ከሁለት መቶ ዓመታት በፊት። ‘ድንግል መወለድ’ የፈለሰፈው በወንጌል ጸሐፊዎች ወይም በጥንት ክርስቲያኖች አይደለም። ኢየሱስ ከመምጣቱ ከረጅም ጊዜ በፊት አይሁዳዊ ነበር.

ረቢዎች ድንግል ምን እንደ ሆነች ያውቁ ነበር

ለምን በ፪፻፶ዓክልበ የአይሁድ ሊቃውንት ይህን ያህል ድንቅ ትርጉም ያደርጉ ነበር ሀ ድንግል ወንድ ልጅ ነበረው? እነሱ አጉል እምነት ስለሌላቸው እና ሳይንሳዊ ስላልሆኑ ነው ብለው ካሰቡ እንደገና እናስብ። በጊዜው የነበሩ ሰዎች ገበሬዎች ነበሩ። እርባታ እንዴት እንደሚሰራ ያውቁ ነበር. ከሴፕቱጀንት በመቶዎች ከሚቆጠሩ ዓመታት በፊት አብርሃም እና ሳራ ከተወሰነ ዕድሜ በኋላ ማረጥ እንደመጣ እና ከዚያም ልጅ መውለድ እንደማይቻል ያውቁ ነበር። አይደለም፣ በ፪፻፶ ዓክልበ ሊቃውንት ዘመናዊ ኬሚስትሪ እና ፊዚክስ አያውቁም፣ ነገር ግን እንስሳት እና ሰዎች እንዴት እንደሚራቡ ተረድተዋል። ሀ መኖር እንደማይቻል ባወቁ ነበር። ድንግል መወለድ. ነገር ግን ወደ ኋላ አላፈገፈጉም እና በሴፕቱጀንት ውስጥ ‘ወጣት ሴት’ ብለው ተርጉመውታል። አይደለም፣ በጥቁር እና በነጭ እንደገለፁት ሀ ድንግል ወንድ ልጅ ይወልዳል.

የማርያም ዐውድ

አሁን የዚህን ታሪክ ፍጻሜ ተመልከት። ማርያም ድንግል መሆኗን ማረጋገጥ ባይቻልም በአስደናቂ ሁኔታ ውስጥ ነበረች። ብቻ እና ክፍት ጥያቄ ሆኖ የሚቆይበት በጣም አጭር የሕይወት ደረጃ። ይህ የትልቅ ቤተሰቦች ዘመን ነበር። አሥር ልጆች ያሏቸው ቤተሰቦች የተለመዱ ነበሩ. ይህ ከሆነ፣ ኢየሱስ የበኩር ልጅ የመሆን እድሉ ምን ያህል ነበር? ምክንያቱም ታላቅ ወንድም ወይም እህት ቢኖረው ኖሮ ማርያም ድንግል እንዳልነበረች በእርግጠኝነት እናውቃለን። በዘመናችን ቤተሰቦች ፪ ልጆች ሲወልዱ ከ፶-፶ እድል ነው, ነገር ግን ያኔ ከ ፩፻፲ ዕድል ወደ ፱ ቅርብ ነበር. ዕድሉ ከ ፲ XNUMX ውስጥ XNUMX ከ XNUMX ነበር የድንግል ‘ፍጻሜ’ ኢየሱስ ታላቅ ወንድም እንዳለው ቀላል በሆነ እውነታ ብቻ ነው – ግን (ከአጋጣሚዎች ጋር) ግን አላደረገም።

አሁን በዚህ ጉዳይ ላይ ማርያም ስለተጫወተችበት አስደናቂ ጊዜ አስብ። በትዳር ውስጥ ለጥቂት ቀናት እንኳን ቢሆን ኖሮ ድንግልና ‘ፍጻሜ’ እንደገና ሊሰናበት ይችላል. በአንጻሩ ግን እስካሁን ካልተጫወተች እና እርጉዝ ሆና ከተገኘች እሷን የሚንከባከብ እጮኛ አይኖራትም ነበር። በዚያ ባሕል፣ እርጉዝ ነገር ግን ነጠላ ሴት እንደመሆኗ ብቻዋን መቆየት ይኖርባት ነበር – እንድትኖር ከተፈቀደላት።

ድንግልን መወለድ የማይቻል ያደረጉት እነዚህ አስደናቂ እና የማይገመቱ ‘አጋጣሚዎች’ ናቸው። ይልቅ የሚገርመኝ ። እነዚህ በአጋጣሚዎች የሚጠበቁ አይደሉም፣ ነገር ግን አንድ አእምሮ እቅድን እና ዓላማን ለማሳየት ዝግጅቶችን ሲያዘጋጅ እንደነበረው ሚዛናዊ እና የጊዜ ስሜትን ያሳያሉ።

የረቢዎች ጽሑፎች ምስክር

ማርያም ያገባት ኢየሱስ ከመወለዱ በፊት ነው ወይም ኢየሱስ ታላላቅ ወንድሞችና እህቶች ካሉት ጠላት የሆኑ አይሁዳውያን ምስክሮች ይህንኑ ጠቁመው ነበር። ይልቁንስ አሁንም በዚህ ነጥብ ላይ ከወንጌል ጸሐፊዎች ጋር የተስማሙ ይመስላል። ኤፍ ኤፍ ብሩስ ኢየሱስ በራቢዎች ጽሑፎች ውስጥ እንዴት እንደተጠቀሰ ሲያብራራ ይህንን አስተውሏል፡-

ኢየሱስ በራቢ ሥነ ጽሑፍ ውስጥ እንደ ኢየሱስ ቤን ፓንቴራ ወይም ቤን ፓንዲራ. ይህ “የፓንደር ልጅ” ማለት ሊሆን ይችላል። በጣም የሚገመተው ማብራሪያ የፓርተኖስ ብልሹነት ነው፣ ‘ድንግል’ ለሚለው የግሪክ ቃል እና የድንግል ልጅ መሆኑን ከክርስቲያኖች ማጣቀሻዎች የመነጨ ነው (ገጽ ፶፯-፶፰)

ዛሬ፣ እንደ ኢየሱስ ዘመን፣ በኢየሱስ እና በወንጌል የይገባኛል ጥያቄዎች ላይ ጥላቻ አለ። ያኔ፣ እንደአሁኑ፣ በእሱ ላይ ከፍተኛ ተቃውሞ ነበር። ግን ልዩነቱ ያኔ እንዲሁ ነበሩ ማለት ነው። ምስክሮች፣ እና እንደ ጠላት ምስክሮች እነዚህ ነጥቦች የተነሱ ወይም የተሳሳቱ ከሆኑ በእርግጠኝነት ሊያስተባብሏቸው የሚችሏቸውን አንዳንድ መሰረታዊ ነጥቦችን አላስተባበሉም።