በብሉይ ኪዳን ነቢያት ውስጥ የቅርንጫፉን ጭብጥ እየቃኘን ነበር። ኤርምያስ በ፮፻ ከዘአበ ጭብጡን (ኢሳይያስ የጀመረው ከ፻፶ ዓመታት በፊት የጀመረው) እንደቀጠለ እና ይህ ቅርንጫፍ ንጉሥ እንደሚሆን ሲገልጽ አይተናል። ከዚያም ዘካርያስ የዚህ ቅርንጫፍ ስም ኢየሱስ እንደሚሆን መተንበይ ተከተለ። በተጨማሪም፣ ቅርንጫፍ ቢሮው የንጉሥንና የካህንን ሚና በተለየ ሁኔታ እንደሚያጣምር አስቀድሞ ተመልክቷል።
የዳንኤል እንቆቅልሽ ስለ ቅቡዓን መምጣት መርሐ ግብር
አሁን ለዳንኤል። በባቢሎን ግዞት ይኖር ነበር፣ በባቢሎን እና በፋርስ መንግስታት ውስጥ ኃያል ባለስልጣን እና ዕብራዊ ነቢይ ነበር።
በዚህ መጽሐፍ ውስጥ ዳንኤል የሚከተለውን መልእክት ተቀብሏል፡-
፳፩ ገናም በጸሎት ስናገር አስቀድሜ በራእይ አይቼው የነበረው ሰው ገብርኤል እነሆ እየበረረ መጣ፤ በማታም መሥዋዕት ጊዜ ዳሰሰኝ።
፳፪ አስተማረኝም፥ ተናገረኝም እንዲህም አለ። ዳንኤል ሆይ፥ ጥበብንና ማስተዋልን እሰጥህ ዘንድ አሁን መጥቻለሁ።
፳፫ አንተ እጅግ የተወደድህ ነህና በልመናህ መጀመሪያ ላይ ትእዛዝ ወጥቶአል፥ እኔም እነግርህ ዘንድ መጥቻለሁ፤ አሁንም ነገሩን መርምር፥ ራእዩንም አስተውል።
፳፬ ዓመፃን ይጨርስ፥ ኃጢአትንም ይፈጽም፥ በደልንም ያስተሰርይ፥ የዘላለምን ጽድቅ ያገባ፥ ራእይንና ትንቢትን ያትም፥ ቅዱሰ ቅዱሳኑንም ይቀባ ዘንድ በሕዝብህና በቅድስት ከተማህ ላይ ሰባ ሱባዔ ተቀጥሮአል።
፳፭ ስለዚህ እወቅ አስተውልም፤ ኢየሩሳሌምን መጠገንና መሥራት ትእዛዙ ከሚወጣበት ጀምሮ እስከ አለቃው እስከ መሢሕ ድረስ ሰባት ሱባዔና ስድሳ ሁለት ሱባዔ ይሆናል፤ እርስዋም በጭንቀት ዘመን ከጎዳናና ከቅጥር ጋር ትሠራለች።
፳፮ ከስድሳ ሁለት ጊዜ ሰባትም በኋላ መሢሕ ይገደላል፥ በእርሱም ዘንድ ምንም የለም፤ የሚመጣውም አለቃ ሕዝብ ከተማይቱንና መቅደሱን ያጠፋሉ፤ ፍጻሜውም በጐርፍ ይሆናል፥ እስከ መጨረሻም ድረስ ጦርነት ይሆናል፤ ጥፋትም ተቀጥሮአል።
ትንቢተ ዳንኤል ፱:፳፩-፳፮
እግዚአብሔር ‘የተቀባው’ (= ክርስቶስ = መሲሕ) የሚመጣበትን ጊዜ አወጣ። የጊዜ ሰሌዳው የሰባትን ዑደት ተጠቅሟል። ትንቢቱ ቆጠራው የሚጀምረው ‘ኢየሩሳሌምን ለማደስና መልሶ ለመገንባት ትእዛዝ በማውጣት’ እንደሚጀምር ተናግሯል። አምላክ ይህንን ትንቢት ለዳንኤል የሰጠው በ፭፻፴፯ ከዘአበ አካባቢ ነው። ዳንኤል ግን የዚህን ቆጠራ መጀመሪያ ለማየት አልኖረም።
ኢየሩሳሌምን ወደ ነበረበት ለመመለስ የወጣው አዋጅ
በእውነቱ ይህ ቆጠራ መጀመሩን ያየው ከዳንኤል ከመቶ ዓመት ገደማ በኋላ ይኖር የነበረው ነህምያ ነበር። እሱ የፋርስ ንጉሠ ነገሥት አርጤክስስ ጽዋ ተሸካሚ በመሆኑ በአሁኑ ጊዜ በኢራን ይኖር ነበር። ከላይ ባለው የጊዜ መስመር ውስጥ የኖረበትን ጊዜ አስተውል. በማለት በመጽሃፉ ነግሮናል።
በንጉሡ በአርጤክስስ በሀያኛው ዓመት በኒሳን ወር የወይን ጠጅ በፊቱ በነበረ ጊዜ ጠጁን አንሥቼ ለንጉሡ ሰጠሁት። ቀድሞ ግን በፊቱ ያለ ኃዘን እኖር ነበር።
፪ ንጉሡም ሳትታመም ፊትህ ለምን አዘነ? ይህ የልብ ኅዘን ነው እንጂ ሌላ ነገር አይደለም አለኝ። እጅግም ብዙ አድርጌ ፈራሁ።
፫ ንጉሡንም ንጉሡ ሺህ ዓመት ይንገሥ፤ የአባቶቼ መቃብር ያለባት ከተማ ተፈትታለችና፥ በሮችዋም በእሳት ተቃጥለዋልና ፊቴ ስለ ምን አይዘን ? አልሁት።
፬ ንጉሡም ምን ትለምነኛለህ ? አለኝ። እኔም ወደ ሰማይ አምላክ ጸለይሁ።
፭ ንጉሡንም። ንጉሡን ደስ ቢያሰኝህ፥ ባሪያህም በፊትህ ሞገስ ቢያገኝ፥ እሠራው ዘንድ ወደ ይሁዳ ወደ አባቶቼ መቃብር ከተማ ስደደኝ አልሁት።
፮ ንግሥቲቱም በአጠገቡ ተቀምጣ ሳለች ንጉሡ። መንገድህ እስከ መቼ ድረስ ይሆናል ? መቼስ ትመለሳለህ ? አለኝ። ንጉሡም ይሰድደኝ ዘንድ ደስ አለው፤ እኔም ዘመኑን ቀጠርሁለት።
መጽሐፈ ነህምያ። ፪:፩-፮
፲፩ ወደ ኢየሩሳሌምም ደረስሁ፥ በዚያም ሦስት ቀን ያህል ተቀመጥሁ።
መጽሐፈ ነህምያ። ፪:፲፩
ስለዚህ ይህ ዳንኤል አንድ ቀን እንደሚመጣ ትንቢት የተናገረውን “ኢየሩሳሌምን ለማደስና ለመገንባት የወጣውን አዋጅ” ይመዘግባል። የተከሰተው በፋርስ ንጉሠ ነገሥት አርጤክስስ በ፳ኛው ዓመት ነው። የታሪክ ምሁራን ንግስናውን የጀመረው በ፬፻፷፭ዓክልበ. ስለዚህም ፳ኛው ዓመቱ ይህን አዋጅ በ፬፻፵፬ዓ.ዓ. እግዚአብሔር ለዳንኤል ቆጠራው መጀመሪያ ምልክት ሰጠው። ከመቶ ዓመት ገደማ በኋላ የፋርስ ንጉሠ ነገሥት ስለ ዳንኤል ትንቢት ሳያውቅ ይህን አዋጅ አወጣ። የፋርስ ንጉሠ ነገሥት አርጤክስስ ትንቢቱ የተቀባውን ሰው እንደሚያመጣ የሚናገረውን ቆጠራ አነሳ።
ሰባት ‘ሰባት’ እና ስልሳ ሁለት ‘ሰባት’
የዳንኤል ትንቢት ‘ከሰባት ‘ሰባት’ እና ከስልሳ ሁለት ‘ሰባት’ በኋላ ክርስቶስ እንደሚገለጥ አመልክቷል።
‘ሰባት’ ምንድን ነው?
በውስጡ የሙሴ ህግ በየሰባተኛው ዓመት መሬቱ ከእርሻ እርባታ የሚያርፍበት የሰባት ዓመታት ዑደት ነበረ። በሚከተለው መንገድ ተገለጸ
የሙሴ ጽሑፎች የሰባት ዓመት ዑደትን መሠረቱ። በየ ፯ ኛው አመት መሬቱ ከግብርና ማረፍ ነበር, ይህም አፈሩ በውስጡ ያሉትን ንጥረ ነገሮች ይሞላል. ስለዚህ ‘ሰባት’ የ፯ ዓመት ዑደት ነው። ያንን ግምት ውስጥ በማስገባት ከመጀመሪያው ጀምሮ ጊዜው በሁለት ክፍሎች እንደሚቆጠር እናያለን. የመጀመሪያው ክፍል ‘ሰባት ሰባት’ ወይም ሰባት የ ፯ ዓመታት ወቅቶች ነበሩ. ይህ፣ ፯*፯=፵፱ዓመታት፣ የፋርስ ንጉሠ ነገሥት ካወጣው የመጀመሪያ አዋጅ በኋላ ኢየሩሳሌምን ለመገንባት የፈጀበት ጊዜ ነበር። ከዚህ በመቀጠል ስልሳ ሁለት ‘ሰባት’ ስለነበር አጠቃላይ ቆጠራው ፯*፯+62*፯ = ፬፻፹፫ ዓመት ነበር። በሌላ አነጋገር፣ ከመጀመሪያው ጀምሮ፣ ቅቡዓኑ እስኪገለጥ ድረስ 483 ዓመታት ይሆናሉ።
የዳንኤል አባባል ዐውደ-ጽሑፍ ‘ዓመታት’ ነውና ‘ሰባት’ ሲል እነዚህ የሰባት ዓመታት ዑደቶች ማለት ነው። በዚህ ጊዜ ሰባቱ ‘ሰባት’ እና ስልሳ ሁለት ‘ሰባት’ በስሌት ሊገለጹ ይችላሉ (፯+፷፪) * ፯ = ፬፻ ፹፫ ዓመታት።
የ፫፻፷-ቀን ዓመት
አንድ ትንሽ የቀን መቁጠሪያ ማስተካከያ ማድረግ አለብን. ብዙ ጥንታውያን እንዳደረጉት ነቢያት በዓመት ፫፻፷ ቀናትን ተጠቅመዋል። በቀን መቁጠሪያ ውስጥ ‘አመት’ን ለመከታተል የተለያዩ መንገዶች አሉ። ዘመናዊው (በፀሀይ አብዮት ላይ የተመሰረተ) ፫፻፷.፳፬ ቀናት, ሙስሊሙ ፫፻ ፶፬ ቀናት ነው (በጨረቃ ዑደት ላይ የተመሰረተ). ዳንኤል የተጠቀመው በ ፫፻፷ cccቀናት በግማሽ መንገድ ነበር። ስለዚህ ፬፻ ፹፫ ‘ ፫፻፷ -ቀን’ ዓመታት ፬፻ ፹፫* ፫፻፷ /፫፻ ፷፭.፳፬ = ፬፻ ፸፮ የፀሐይ ዓመታት.
የታቀደው የክርስቶስ መምጣት
አሁን ንጉሱ እንደሚመጣ የተተነበየበትን ጊዜ እናሰላለን። ከ’BCE’ ዘመን ወደ ‘CE’ ዘመን ሲሄድ ከ1BC – ፩ዓ.ም ፩ዓመት ብቻ ነው (‘ዜሮ’ ዓመት የለም)። ሠንጠረዡ አሁን ስሌቶቹን ያጠቃልላል።
| ዓመት ጀምር | ፬፻፵፬ ከክርስቶስ ልደት በፊት (የአርጤክስስ ፳ኛ ዓመት) |
| የጊዜ ርዝመት | ፬፻፸፮ የፀሐይ ዓመታት |
| የሚጠበቀው መምጣት ዓለም አቀፍ የቀን መቁጠሪያ | (-፬፻፵፬ + ፬፻፸፮ + ፩) (‘+፩’ ምክንያቱም 0 CE የለም) =፴፫ |
| የሚጠበቀው አመት | ፴፫ዓ.ም |
የናዝሬቱ ኢየሱስ በአህያ ላይ ተቀምጦ ወደ ኢየሩሳሌም መጣ። በዚያም ቀን ራሱን አስታወቀና ንጉሣቸው አድርጎ ወደ ኢየሩሳሌም ገባ። ጊዜው ፴፫ ዓ.ም.
ቅቡዓን፡ መምጣት…?
አሁን በዚህ እንቆቅልሽ ላይ ስለ መጪው ንጉሥ ልዩ የሆነ ነገር አስተውል። ዳንኤል ከሰባት ዑደት በኋላ ከመጣ በኋላ እንዲህ ብሎ ተናግሮ ነበር፡-
ከስድሳ ሁለት ጊዜ ሰባትም በኋላ መሢሕ ይገደላል፥ በእርሱም ዘንድ ምንም የለም፤ የሚመጣውም አለቃ ሕዝብ ከተማይቱንና መቅደሱን ያጠፋሉ፤ ፍጻሜውም በጐርፍ ይሆናል፥ እስከ መጨረሻም ድረስ ጦርነት ይሆናል፤ ጥፋትም ተቀጥሮአል።
ዳንኤል ፱፡፳፮
ቅቡዓኑ ‘እንደሚገደሉና ምንም ነገር እንደማይኖራቸው’ በግልጽ ይናገራል። ያን ጊዜ የውጭ አገር ሰዎች መቅደሱን (የአይሁድ ቤተ መቅደስ) እና ከተማዋን (ኢየሩሳሌምን) ያፈርሳሉ። ይህ በእርግጥ እንደተፈጸመ ለማየት የአይሁዶችን ታሪክ መርምር። ኢየሱስ ከተሰቀለ ከአርባ ዓመታት በኋላ ድል አድራጊዎቹ ሮማውያን ቤተ መቅደሱን አቃጥለዋል፣ ኢየሩሳሌምን አወደሙ፣ አይሁዶችን በግዞት ወደ ዓለም አቀፋዊ ግዞት ወሰዱ። ከተሰደዱ በኋላ ምድሪቱ ባድማ ሆናለች። በ፭፻፴፯ ከዘአበ በዳንኤል ትንቢት እንደተነገረው በኢየሱስ መምጣትና በ፸ ዓ.ም. ሙሴም ይህን ጥፋት ከ፲፭፻ ዓመታት በፊት በእርግማኑ ተንብዮ ነበር።
በመሠረቱ፣ በእነዚህ በመቶዎች ለሚቆጠሩ ዓመታት በዳንኤል፣ በንጉሠ ነገሥት አርጤክስስ፣ በነህምያ፣ በፓልም እሁድ እና በሮማውያን የኢየሩሳሌም ጥፋት መካከል ያሉትን ክስተቶች አስቀድሞ ሊያውቅ የሚችለው እግዚአብሔር ብቻ ነው። የመቶ አመት ልዩነት ቢኖራቸውም ንጉሱን የሚገልጥበትን ቆጠራ አውጀው ጀመሩ። ዳንኤል መልእክቱን ከተቀበለ ከ፭፻፸ ዓመታት ገደማ በኋላ ኢየሱስ ንጉሥ ሆኖ ወደ ኢየሩሳሌም የገባው ዳንኤል ባቀደው ጊዜ ነበር። ዘካርያስ ስለ ኢየሱስ ስም ከተናገረው ትንቢት ጋር፣ እነዚህ ነቢያት በእውነት ዝርዝር የሆነ የትንቢት ቡድን አዘጋጅተዋል። ሁሉም የእግዚአብሔርን የጣት አሻራዎች በሥራ ላይ ለማየት እድል እንዲኖራቸው እግዚአብሔር አስቀድሞ እነዚህን በጽሑፍ አስቀምጧቸዋል።
በመቀጠልም ቅቡዓኑ እንዴት እንደሚሞቱ በመቶ ከሚቆጠሩ ዓመታት በፊት በኢሳይያስ በኩል የተገለጸውን ዝርዝር ሁኔታ እንመለከታለን። ዳዊትም በመዝሙረ ዳዊት እንዲሁ አደረገ።