በእግዚአብሔር አምሳል የተሰራ

መጽሐፍ ቅዱስ ከየት እንደመጣን እንድንገነዘብ ይረዳናል? ብዙዎች ‘አይሆንም’ ይላሉ፣ ነገር ግን መጽሐፍ ቅዱስ ከሚናገረው አንጻር ትርጉም ያለው ስለ እኛ ብዙ አለ። ለምሳሌ መጽሐፍ ቅዱስ ስለ አጀማመራችን ምን እንደሚያስተምር ተመልከት። በመጀመሪያው ምዕራፍ እንዲህ ይላል።

“በእግዚአብሔር መልክ”

የሰው ልጅ የተፈጠረው ‘በእግዚአብሔር መልክ’ ነው ሲባል ምን ማለት ነው? እግዚአብሔር ሁለት እጅና ራስ አለው ማለት አይደለም። ይልቁንም የእኛ መሰረታዊ ባህሪያቶች ከእግዚአብሔር የመጡ ናቸው እያለ ነው። በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ፣ እግዚአብሔር ሊያዝን፣ ሊጎዳ፣ ሊናደድ ወይም ሊደሰት ይችላል – እኛ ያለን ተመሳሳይ ስሜቶች። በየቀኑ ምርጫዎችን እና ውሳኔዎችን እናደርጋለን. እግዚአብሔር ምርጫዎችን እና ውሳኔዎችን ያደርጋል። ማሰብ እንችላለን እግዚአብሔርም ያስባል። ‘በእግዚአብሔር አምሳል መፈጠር’ ማለት አእምሮ፣ ስሜት እና ፈቃድ አለን ማለት ነው ምክንያቱም እግዚአብሔር አእምሮ፣ ስሜት እና ፈቃድ ያለው እና እርሱን እንድንመስል የፈጠረን በእነዚህ መንገዶች ነው። እርሱን የሆንበት ምንጭ ነው።

እኛ ራሳችንን የምናውቀው እና ‘እኔ’ እና ‘አንተ’ን እናውቃለን። እኛ ግላዊ ያልሆንን አይደለንም። እኛ እንደዚህ ነን እግዚአብሔር እንዲህ ነውና። የመጽሐፍ ቅዱስ አምላክ በስታር ዋርስ ተከታታይ ፊልም ላይ እንደ ‘ኃይል’ ያለ ስብዕና አይደለም እኛም በእርሱ መልክ ስለተፈጠርንም አይደለንም።

ለምን ውበት እንወዳለን?

ለሥነ ጥበብ፣ ድራማ እና ውበትም ዋጋ እንሰጣለን። በአካባቢያችን ውስጥ ውበት እንፈልጋለን. ሙዚቃ ሕይወታችንን ያበለጽጋል እና እንድንጨፍር ያደርገናል። ጥሩ ታሪኮችን እንወዳለን ምክንያቱም ታሪኮች ጀግኖች፣ ተንኮለኞች እና ድራማዎች ስላሏቸው ነው። ታላላቅ ታሪኮች እነዚህን ጀግኖች፣ ጨካኞች እና ድራማዎች ወደ ምናባችን ውስጥ ያስገባሉ። እራሳችንን ለማዝናናት፣ ለመዝናናት እና ለማደስ ጥበብን በተለያዩ መንገዶች እንጠቀማለን ምክንያቱም እግዚአብሔር ሰዓሊ ነው እኛም በእርሱ አምሳል ነን ብሎ መጠየቅ ያለበት ጥያቄ ነው።  በኪነጥበብ፣ በድራማ፣ በሙዚቃ፣ በዳንስ፣ በተፈጥሮ ወይም በስነ-ጽሁፍ ለምን ውበት እንፈልጋለን?  ግልጽ ያልሆነ አምላክ የለሽ እና አእምሮን የመረዳት ችሎታ ያለው ዳንኤል ዴኔት ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጭ ከሆነው አመለካከት አንጻር መልሱን ይሰጣል።

“ሙዚቃ ለምን ይኖራል? አጭር መልስ አለ፣ እና እውነት ነው፣ እስከሚቀጥለው ድረስ፡ ስለምንወደው አለ እና ስለዚህ የበለጠ ወደ መኖር እናመጣለን። ግን ለምን እንወደዋለን? ምክንያቱም ውብ ሆኖ አግኝተነዋል። ግን ለምን ያምርብናል? ይህ ፍጹም ጥሩ ባዮሎጂያዊ ጥያቄ ነው፣ ግን እስካሁን ጥሩ መልስ አላገኘም። (ዳንኤል ዴኔት  ፊደል መስበር፡ ሃይማኖት እንደ ተፈጥሮ ክስተት።  ገጽ ፵፫)

ውበት በሂሳብ ውስጥ

ሁሉም የጥበብ ዓይነቶች ለእኛ በጣም አስፈላጊ የሆኑት ለምን እንደሆነ ከእግዚአብሔር ሌላ ምንም ግልጽ መልስ የለም. ከመጽሐፍ ቅዱስ እይታ አንጻር እግዚአብሔር ነገሮችን ውብ አድርጎ ስለሠራው በውበትም ስለሚደሰት ነው። እኛ በእርሱ አምሳል የተፈጠርን አንድ ነን። ይህ የመጽሐፍ ቅዱስ ትምህርት ለሥነ ጥበብ ፍቅራችን ትርጉም ይሰጣል።

ለምን ሞራል ነን

‘በአምላክ መልክ መፈጠር’ ሥነ ምግባራችንን ይገልጽልናል። ምንም እንኳን ቋንቋዎቻችን እና ባህሎቻችን በጣም የተለያዩ ቢሆኑም ‘የተሳሳተ’ ባህሪ ምን እንደሆነ እና ‘ጥሩ’ ባህሪ ምን እንደሆነ እንረዳለን። የሞራል አስተሳሰብ በእኛ ውስጥ ነው። ታዋቂው ኤቲስት ሪቻርድ ዳውኪንስ እንዳለው፡-

“የእኛን የሥነ ምግባር ፍርዶች መምራት ዓለም አቀፋዊ የሥነ ምግባር ሰዋሰው ነው… እንደ ቋንቋ፣ ሥነ ምግባራዊ ሰዋሰውን የሚሠሩት መርሆች ከግንዛቤአችን ራዳር በታች ይበርራሉ” (ሪቻርድ ዳውኪንስ፣ እግዚአብሔር ልደት. ገጽ. ፪፻፳፫)

ዳውኪንስ ልክ እንደ ቋንቋ ችሎታችን በውስጣችን የተገነባው ትክክል እና ስህተት እንደሆነ ገልጿል ነገር ግን እሱ ለማስረዳት አስቸጋሪ ነው. እንዴት እኛ እንደዚህ ነን። አለመግባባቶች የሚፈጠሩት እግዚአብሔር የሞራል ኮምፓስን እንደሰጠን እውቅና ካልሰጠን ነው። ይህንን ተቃውሞ ከሌላው ታዋቂ አምላክ የለሽ ሳም ሃሪስ እንደ ምሳሌ እንውሰድ።

“ሃይማኖታዊ እምነት ለሥነ ምግባር ብቸኛው ትክክለኛ መሠረት ነው ብለህ ማመን ትክክል ከሆንክ አምላክ የለሽ አማኞች ከአማኞች ያነሰ ሥነ ምግባራዊ መሆን አለባቸው።” (ሳም ሃሪስ. ፳፻፭. ደብዳቤ ለክርስቲያን ብሔር ገጽ.፴፰-፴፱)

ሃሪስ በተሳሳተ መንገድ ተረድቷል. በመጽሐፍ ቅዱስ አነጋገር የሥነ ምግባር ስሜታችን የሚመነጨው በእግዚአብሔር አምሳል በመፈጠር እንጂ ሃይማኖተኛ ከመሆን አይደለም። ለዛም ነው አምላክ የለሽ፣ እንደሌሎቻችን ሁሉ፣ ይህ የሞራል ስሜት ያላቸው እና በሥነ ምግባር መንቀሳቀስ የሚችሉት። አምላክ የለሽ ሰዎች አይረዱም። እንዴት እኛ እንደዚህ ነን።

ለምንድን ነው እኛ በጣም ምክንያታዊ የሆነው?

እራሳችንን ለመረዳት መነሻው በእግዚአብሔር አምሳል እንደተፈጠርን ማወቅ ነው። ሰዎች በግንኙነት ላይ ያላቸውን አስፈላጊነት ለመገንዘብ አስቸጋሪ አይደለም. ጥሩ ፊልም ማየት ችግር የለውም፣ ግን ከጓደኛ ጋር ማየት በጣም የተሻለ ነው።

እኛ በተፈጥሮ ጓደኞቻችንን እና ቤተሰቦችን ልምዳችንን ለመካፈል እና ደህንነታችንን ለማሻሻል እንፈልጋለን።

እግዚአብሔር ፍቅር ነው

በሌላ በኩል፣ ብቸኝነት እና የቤተሰብ ግንኙነት ወይም ወዳጅነት መበላሸት ያሳስበናል። በእግዚአብሔር መልክ ከሆንን፣ ይህንኑ አጽንዖት በእግዚአብሔር ዘንድ እናገኛለን ብለን እንጠብቃለን – እና እናደርጋለን። መጽሐፍ ቅዱስ

“እግዚአብሔር ፍቅር ነው…”

(፩ ኛ ዮሐንስ ፬፡፰)

ይላል። መጽሐፍ ቅዱስ አምላክ ለእሱም ሆነ ለሌሎች ባለን ፍቅር ላይ ስላለው አስፈላጊነት ብዙ ይጽፋል። ኢየሱስ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የሚገኙት ሁለቱ በጣም አስፈላጊ ትእዛዛት ስለ ፍቅር እንደሆኑ አስተምሯል።

ስለዚህ እግዚአብሔርን እንደ ፍቅረኛ ልናስብ ይገባል። እርሱን እንደ ‘ቸር ሰው’ ብቻ ካሰብን ስለ መጽሐፍ ቅዱሳዊው አምላክ አናስብም – ይልቁንም በዓይነ ሕሊናችን አምላክ ፈጠርን። እሱ ቢሆንም እሱ በግንኙነት ውስጥም አፍቃሪ ነው። ፍቅር ‘የለውም። እሱ ‘ፍቅር’ ነው። በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የሚታወቁት ሁለቱ የእግዚአብሔር ሥዕሎች አባት ለልጆቹ እና ባል ለሚስቱ የሚያሳዩ ናቸው። እነዚያ የሩቅ ግንኙነቶች አይደሉም ነገር ግን በጣም ጥልቅ እና በጣም የቅርብ የሰዎች ግንኙነቶች ናቸው። መጽሐፍ ቅዱስ እግዚአብሔር እንዲህ ነው ይላል።

ስለዚህ ጠቅለል አድርገን እንመልከት. ሰዎች በእግዚአብሔር አምሳል ተፈጥረዋል፣ ትርጉሙም አእምሮ፣ ስሜት እና ፈቃድ ማለት ነው። እራሳችንን እና ሌሎችን እናውቃለን። እኛ ትክክል እና ስህተት መካከል ያለውን ልዩነት እናውቃለን. ውበት፣ ድራማ፣ ጥበብ እና ታሪክ በሁሉም መልኩ እንፈልጋለን። እኛ በተፈጥሮ ከሌሎች ጋር ግንኙነቶችን እና ጓደኝነትን እንፈልጋለን። ሰዎች ሁሉ እነዚህ ባሕርያት አሏቸው ምክንያቱም እግዚአብሔር እንዲህ ነው እኛ በእግዚአብሔር መልክ የተፈጠርን ነን። እንቀጥላለን ቀጣዩ ግንኙነታችን ሁል ጊዜ የሚያሳዝነን ለምን እንደሆነ እና እግዚአብሔር በጣም የራቀ የሚመስለው ለምን እንደሆነ የመጽሐፍ ቅዱስን ማብራሪያ ለማየት። ለምን ጥልቅ ናፍቆታችን የማይሳካ አይመስልም።

አንተ – ዋጋ ያለው ምስል

አሁን ስለ ምስሎች ትንሽ ተጨማሪ ያንፀባርቁ። ጠቃሚ ምስሎችን ዋጋ ባላቸው ነገሮች ላይ ብቻ እናስቀምጣለን። ለምሳሌ፣ በሁሉም አገሮች ውስጥ ያሉ ገንዘቦች ማለት ይቻላል የዚያ አገር ታሪክ መስራች አባት ወይም የተከበረ ሰው ምስል ይይዛሉ። ስለዚህ የአሜሪካ ዶላር 5 ቢል የአብርሃም ሊንከን ምስል ከፊት ለፊት አለው። እንደ ብርቱካን ያለ የጋራ ዕቃ ምስል ያለው ምንዛሪ በጭራሽ አይታዩም። የምስሉ ውስጣዊ እሴት የሚመነጨው ምስሉ ከሆነበት ነው። የአብርሃም ሊንከን ምስል ለአሜሪካውያን ዋጋ ያለው በመሆኑ ያንን ምስል እንደ ገንዘባቸው ባሉ አስፈላጊ ነገሮች ላይ ያስቀምጣሉ።

በተመሳሳይ መንገድ፣ አንተ በእግዚአብሔር መልክ ስለሆንክ (እና በሌላ መልክ ስላልሆንክ) እጅግ በጣም ጠቃሚ ነህ። ሀብትህ፣ ዕድሜህ፣ ትምህርትህ፣ ማህበራዊ ደረጃህ፣ ቋንቋህ እና ጾታህ ምንም ይሁን ምን ዋጋና ክብርን ትሸከማለህ ምክንያቱም ‘በእግዚአብሔር መልክ’ ስለሆንክ ብቻ ነው። እግዚአብሔር ይህን ያውቃል እና እናንተም ይህን እንድትገነዘቡ ይፈልጋል።

ይህ ከሆነ ግን አለም ያንተ እና የኔ ለምንድነው ማለቂያ በሌለው የመከራ እና የሞት ዑደቶች የተሞላው? መጽሐፍ ቅዱሳዊው ታሪክ ይህ እንዴት እንደተነሳ ለማስረዳት ይቀጥላል።