ኢሳይያስ ምስሉን እንዴት እንደተጠቀመበት አይተናል ቅርንጫፍ. ከወደቀው የዳዊት ሥርወ መንግሥት ጥበብና ኃይል ያለው እርሱ እየመጣ ነው። ኤርምያስ ይህን በመግለጽ ተከታትሎታል። ቅርንጫፍ እግዚአብሔር (የብሉይ ኪዳን ስም ለእግዚአብሔር) ራሱ በመባል ይታወቃል።
ዘካርያስ ይቀጥላል ቅርንጫፍ
ነቢዩ ዘካርያስ የኖረው በ ፭፻፳ ዓክልበ. የአይሁድ ሕዝብ ከመጀመሪያው ወደ ባቢሎን ግዞት ወደ ኢየሩሳሌም ከተመለሱ በኋላ ነው። በዚያን ጊዜ፣ የአይሁድ ሕዝብ የፈረሰውን ቤተ መቅደሳቸውን መልሰው ይገነቡ ነበር። በዚያን ጊዜ ሊቀ ካህናት የሚባል ሰው ነበር። ኢያሱየካህናትንም ሥራ እንደገና ጀመረ። ነቢዩ ዘካርያስ የአይሁድን ሕዝብ በመምራት ከሥራ ባልደረባው ከሊቀ ካህኑ ኢያሱ ጋር ይተባበር ነበር። እግዚአብሔር በዘካርያስ በኩል ስለዚህ ኢያሱ የተናገረው እነሆ፡-
፰ ታላቁ ካህን ኢያሱ ሆይ፥ ስማ፤ በፊትህም የሚቀመጡት ባልንጀሮችህ ለምልክት የሚሆኑ ሰዎች ናቸውና ይስሙ፤ እነሆ፥ እኔ ባሪያዬን ቍጥቋጥ አወጣለሁ።
፱ በኢያሱ ፊት ያኖርሁት ድንጋይ እነሆ አለ፤ በአንዱ ድንጋይ ላይ ሰባት ዓይኖች አሉ፤ እነሆ፥ ቅርጹን እቀርጻለሁ፥ ይላል የሠራዊት ጌታ እግዚአብሔር፥ የዚያችንም ምድር በደል በአንድ ቀን አስወግዳለሁ።
ትንቢተ ዘካርያስ ፫:፰-፱
ቅርንጫፍ! ከ፪፻ ዓመታት በፊት በኢሳይያስ የጀመረው፣ ከ፷ ዓመታት በፊት በኤርምያስ የቀጠለው ዘካርያስ ‘ቅርንጫፍ’ የሚለውን በመቀጠል ቀጥሏል። እዚህ ቅርንጫፉ ‘አገልጋዬ’ ተብሎም ይጠራል. በሆነ መንገድ ሊቀ ካህናት ኢያሱ በኢየሩሳሌም በ ፶፻፳ ዓክልበ, የዘካርያስ ባልደረባ, የዚህ መምጣት ምሳሌያዊ ነበር ቅርንጫፍ. ግን እንዴት? ‘በአንድ ቀን’ ኃጢአቶቹ በይሖዋ እንደሚወገዱ ይናገራል።
ይህ እንዴት ሊሆን ይችላል?
ቅርንጫፉ፡ ቄስ እና ንጉስን አንድ ማድረግ
ዘካርያስ በኋላ ላይ ያብራራል. ለመረዳት የካህናት እና የንጉሥ ሚናዎች በብሉይ ኪዳን በጥብቅ የተለያዩ መሆናቸውን ማወቅ አለብን። ከዳዊት ዘር ከነበሩት ነገሥታት መካከል አንዳቸውም ካህናት ሊሆኑ አይችሉም፣ ካህናቱም ነገሥታት ሊሆኑ አይችሉም። የካህኑ ተግባር በእግዚአብሔርና በሰዎች መካከል ለኃጢአት ስርየት የእንስሳትን መስዋዕት በማቅረብ በእግዚአብሔርና በሰው መካከል መደራደር ሲሆን የንጉሱም ተግባር ከዙፋኑ በፍትሐዊነት መግዛት ነው። ሁለቱም ወሳኝ ነበሩ; ሁለቱም የተለዩ ነበሩ። ሆኖም ዘካርያስ ወደፊት እንዲህ ሲል ጽፏል።
፱ የእግዚአብሔርም ቃል ወደ እኔ እንዲህ ሲል መጣ።
፲ ከባቢሎን ከመጡት ምርኮኞች ከሔልዳይና ከጦብያ ከዮዳኤም ውሰድ፤ በዚያም ቀን መጥተህ ወደ ሶፎንያስ ልጅ ወደ ኢዮስያስ ቤት ግባ።
፲፩ ብርንና ወርቅን ከእነርሱ ውሰድ፥ አክሊሎችንም ሥራ፤ በታላቁም ካህን በኢዮሴዴቅ ልጅ በኢያሱ ራስ ላይ ድፋቸው፥
፲፪ እንዲህም በለው። የሠራዊት ጌታ እግዚአብሔር እንዲህ ይላል። እነሆ፥ ስሙ ቍጥቋጥ የሚባል ሰው በስፍራው ይበቅላል፥ የእግዚአብሔርንም መቅደስ ይሠራል።
፲፫ እርሱ የእግዚአብሔርን መቅደስ ይሠራል፥ ክብርንም ይሸከማል፥ በዙፋኑም ላይ ተቀምጦ ይነግሣል፤ በዙፋኑም ላይ ካህን ይሆናል፥ የሰላምም ምክር በሁለቱ መካከል ይሆናል።
ትንቢተ ዘካርያስ ፮:፱-፲፫
እዚህ፣ ከቀደሙት ሕጎች ሁሉ በተቃራኒ፣ በዘካርያስ ዘመን የነበረው ሊቀ ካህን (ኢያሱ) የንግሥና አክሊልን በምሳሌያዊ መንገድ ሊለብስ ነው። ቅርንጫፉ. ኢያሱ ‘ሊመጡ ያሉት ነገሮች ምሳሌ’ እንደነበር አስታውስ። ሊቀ ካህኑ ኢያሱ፣ የንግሥና አክሊልን በመግጠም የወደፊቱን የንጉሱን እና የካህኑን አንድነት አስቀድሞ አይቷል – በንጉሥ ዙፋን ላይ ያለ ካህን። በተጨማሪም ዘካርያስ ‘ኢያሱ’ የሚለው ስም እንደሆነ ጽፏል ቅርንጫፉ. ምን ማለት ነው?
ኢያሱ የሚለው ስም ኢየሱስ ነው
ይህንን ለመረዳት የብሉይ ኪዳንን የትርጉም ታሪክ መከለስ ያስፈልገናል። በ፪፻፶ ዓክልበ. የዕብራይስጥ ብሉይ ኪዳን ወደ ግሪክ ተተርጉሟል። ይህ ትርጉም ዛሬም ጥቅም ላይ ይውላል እና ይባላል ሴፕቱጀንት (ወይም ኤል ኤክስ ኤክስ ). ርዕሱ በዚህ የግሪክ ትርጉም ‘ክርስቶስ’ ለመጀመሪያ ጊዜ ጥቅም ላይ ውሏል‘ክርስቶስ መሲሕ የተቀባ በማድረግ። (ይህን መገምገም ይችላሉ እዚህ ).
በሥዕሉ ላይ እንደሚታየው ኢያሱ የዋናው የዕብራይስጥ ስም የእንግሊዝኛ ትርጉም ነው። እሱም ‘ይሖዋ ያድናል’ የሚል ትርጉም ያለው የዕብራይስጥ የተለመደ ስም ነበር። ይህ (በኳድራንት #፩ የሚታየው) ዘካርያስ ‘ኢያሱ’ን በ፪፻፶ ዓክልበ. ብሉይ ኪዳን ወደ እንግሊዘኛ ሲተረጎም ወደ ‘ኢያሱ’ ተተርጉሟል (ከታችኛው ግማሽ ቁጥር ፫ ላይ ተለጠፈ)። በ፪፻፶ ዓክልበ. የ ኤል ኤክስ ኤክስ ተርጓሚዎችም በቋንቋ ፊደል ተጽፈዋል ብሉይ ኪዳንን ወደ ግሪክ ሲተረጉሙ። የግሪክ ትርጉማቸው ነበር። ትርጉሙ (ሩብ ቁጥር ፪) ስለዚህም ‘ ይሖዋ ‘ የብሉይ ኪዳን ተብሎ ይጠራ ነበር። ትርጉሙ በ ኤል ኤክስ ኤክስ . ኢየሱስ ተጠርቷል። ይሖዋ ሰዎች ሲያናግሩት፣ የአዲስ ኪዳን ጸሐፊዎች ግን የግሪክን አዲስ ኪዳን ሲጽፉ፣ የተለመዱትን ይጠቀሙ ነበር። ‘ኢየሱስ’ እሱን ለማመልከት የኤል ኤክስ ኤክስ. አዲስ ኪዳን ከግሪክ ወደ እንግሊዘኛ ሲተረጎም (#፪ -> #፫) ‘ኢሱስ’ የተተረጎመው (እንደገና) ወደ ታዋቂው እንግሊዝኛችን ‘ኢየሱስ’ (የታችኛው ግማሽ ቁጥር ፫ የሚል ስያሜ ተሰጥቶታል)። ስለዚህም ‘ኢየሱስ ኢያሱ’ የሚለው ስም ነው። ሁለቱም የአዲስ ኪዳን ኢየሱስ እና የ ፭፻፳ ዓክልበ ሊቀ ካህናት ኢያሱ ተጠርተዋል። ‘ ይሖዋ ‘ በአገራቸው ዕብራይስጥ. በግሪክ ሁለቱም ስሞች ነበሩ። ‘ኢሱስ’. የግሪክ ብሉይ ኪዳን ኤል ኤክስ ኤክስ አንባቢ ስሙን ያውቃል ትርጉሙ (ኢየሱስ) በብሉይ ኪዳን የታወቀ ስም ነው። ከስሙ ጀምሮ ግንኙነቱን ማየት ይከብደናል። ‘የሱስ’ እንደ አዲስ ይመስላል። ግን ስሙ የሱስ ብሉይ ኪዳን አቻ አለው – ኢያሱ።
የናዝሬቱ ኢየሱስ ቅርንጫፍ ነው።
አሁን የዘካርያስ ትንቢት ትርጉም አለው። ይህ በ ፭፻፳ ከክርስቶስ ልደት በፊት የተነገረ ትንቢት ነው። ስሙ የሚመጣው ቅርንጫፍ ይሆናል። ‘የሱስ’, በቀጥታ ወደ ናዝሬቱ ኢየሱስ እየጠቆምኩ ነው።
ይህ መምጣት የሱስእንደ ዘካርያስ የንጉሥ እና የካህናቱን ሚና አንድ ያደርጋል። ካህናቱ ያደረጉት ነገር ምንድን ነው? በሕዝቡ ስም ኃጢአትን ለማስተስረይ ለእግዚአብሔር መሥዋዕት አቀረቡ። ካህኑ የሕዝቡን ኃጢአት በመሥዋዕት ይሸፍን ነበር። በተመሳሳይ መልኩ የሚመጣው ቅርንጫፍየሱስ’ ይሖዋ ‘የዚችን ምድር ኃጢአት በአንድ ቀን እንዲያስወግድ’ መሥዋዕት ሊያቀርብ ነበር – ኢየሱስ ባቀረበበት ቀን። እሱ ራሱ እንደ መስዋዕትነት.
የናዝሬቱ ኢየሱስ ከወንጌል ውጪ በሰፊው ይታወቃል። አይሁዳዊው ታልሙድ፣ ጆሴፈስ እና ስለ ኢየሱስ ታሪክ ጸሐፊዎች ሁሉ፣ ወዳጅም ጠላትም፣ ሁልጊዜ እርሱን ‘ኢየሱስ’ ወይም ‘ክርስቶስ’ ይሉታል፣ ስለዚህም ስሙ በወንጌል ውስጥ አልተፈጠረም። ዘካርያስ ግን ስሙ ከመወለዱ ፭፻ ዓመታት በፊት ተንብዮአል።
ካህን ሆኖ አገልግሏል…
ይህ የሚመጣው ኢየሱስ፣ እንደ ዘካርያስ አባባል፣ የንጉሱን እና የካህኑን ሚና አንድ ያደርጋል። ካህናቱ ያደረጉት ነገር ምንድን ነው? በሕዝቡ ስም ኃጢአትን ለማስተስረይ ለእግዚአብሔር መሥዋዕት አቀረቡ። ካህኑ የሕዝቡን ኃጢአት በመሥዋዕት ይሸፍን ነበር። በተመሳሳይ፣ የሚመጣው ‘ኢየሱስ’ ቅርንጫፍ መስዋዕት ሊያመጣ ነበር ይህም ይሖዋ ‘የዚህን ምድር ኃጢአት በአንድ ቀን እንዲያስወግድ’ ነው። ይህ ቀን ኢየሱስ ራሱን መሥዋዕት አድርጎ ያቀረበበት ቀን ነው።
ክርስቶስ በመባል ይታወቃል
አሁን ደግሞ የናዝሬቱን ኢየሱስን ሕይወት አስብ። በእርግጠኝነት ንጉስ ነኝ ብሎ ነበር – ንጉሱ በእውነቱ። ይሄ ነው’ክርስቶስ‘ ማለት ነው። ነገር ግን በምድር ላይ በነበረበት ጊዜ ያደረገው ነገር ካህን ነው። የካህኑ ሥራ የአይሁድን ሕዝብ ወክሎ ተቀባይነት ያለው መሥዋዕት ማቅረብ ነበር። የኢየሱስ ሞት በጣም አስፈላጊ ነበር ፣ በእኛ ፈንታ ለእግዚአብሔር የቀረበ መባ ነበር።. ሞቱ ለአይሁዳዊው ብቻ ሳይሆን ለማንም ሰው ኃጢአትንና በደልን ያስተሰርያል። የምድሪቱ ኃጢአት ነበሩ። በጥሬው ዘካርያስ እንደተነበየው ‘በአንድ ቀን’ ተወግዷል – ኢየሱስ በሞተበት እና ለሁሉም ኃጢአቶች የከፈለበት ቀን። በሞቱ ጊዜ እንደ ካህን ሁሉንም መስፈርቶች አሟልቷል, ምንም እንኳን እሱ በአብዛኛው ‘ክርስቶስ’ ወይም ንጉስ በመባል ይታወቃል. ሁለቱን ሚናዎች አንድ ላይ አመጣ።
ቅርንጫፍ፣ ዳዊት ከጥንት ጀምሮ ‘ክርስቶስ’ ብሎ የጠራው ካህን-ንጉሥ ነው። ስሙም ከመወለዱ ፭፻ ዓመታት በፊት በዘካርያስ ተነግሯል።
ከዚያም ነቢያት ክርስቶስ መቼ እንደሚመጣ ተንብየዋል። ይህንን በቀጣይ እንመለከታለን።