ማርክ ዙከርበርግ (፲፱፹፬ -)፣ የፌስቡክ መስራች (የቴክኖሎጂ ድርጅቱን መጠሪያሜታ በሚልተሰይሟል ) ከ፳፩ኛው ክፍለ ዘመን ጥቂቶቹ ቢሊየነሮች አንዱ ሆኖ ቆይቷል። የክፍለ ዘመኑ የቴክኖሎጂ ስራ ፈጣሪዎች ስኬታቸው በጣም ጥልቅ ከመሆኑ የተነሳ ዛሬ ሁሉም ሰዎች የሚኖሩበትን መንገድ ከዛሬ ፳ አመት ጋር ሲነፃፀሩ ብቻ ሳይሆን አሁንም እየቀየረ ነው።
እንደ አንድ አይሁዳዊ፣ ቅድመ አያቶቹ ከጀርመን፣ ኦስትሪያ እና ፖላንድ ወደ አሜሪካ እንደሰደዱ፣ የዙከርበርግ ጥረት እስከ ሙሴ ድረስ ሊመጣ የሚችለውን ለሰው ልጅ የረዥም ጊዜ የአይሁዶች አስተዋፅኦ ቀጥሏል። ማህበረሰቡን እና በአባላቱ መካከል ያለውን ግንኙነት የሚያሻሽል መንገድ ለመቅረጽ. ይህ ማህበረሰቡን ለማሻሻል የሚሰጠው ትኩረት ‘በማህበራዊ’ በ’ማህበራዊ ሚዲያ’ ተይዟል፣ በተለምዶ ፌስቡክን፣ ዋትስአፕ እና ኢንስታግራምን ለመግለፅ ይጠቅማል።
የዙከርበርግ ምርቶች ከተመረጡት የይዘት ፈጣሪዎች ወደ ብዙ የይዘት ሸማቾች ወደ አንድ አቅጣጫ የሚሄድ የመረጃ ፍሰት በቀላሉ አይፈቅዱም። ስለዚህም እንደ ቴሌቪዥን፣ ጋዜጦች እና ፊልሞች ባህላዊ ‘ሚዲያ’ አይደሉም። የዙከርበርግ የአይቲ መድረኮች አባላቱ የሚያዳብሩበት እና ከሌሎች አባላት ጋር መረጃ የሚለዋወጡበት ማህበረሰብን ያስችላቸዋል። ስለዚህ ፌስቡክ ውስብስብ እና በየጊዜው የሚለዋወጥ የማህበራዊ ግንኙነቶች አውታረ መረብን ይፈቅዳል። ይህን ስለተለማመዱ ያውቃሉ።
በሜታ-ቁጥር ውስጥ ያሉ ችግሮች
ምንም እንኳን የዙከርበርግ የአይቲ አጠቃቀምን በተመለከተ ያለው ራዕይ እንዳለ ሆኖ፣ ያስመዘገበው ስኬት ከሁለት ሺህ አመታት በፊት የተስተዋለውን እንቅፋት ጥሏል። ሌላ ታላቅ ተደማጭነት ያለው አይሁዳዊ፣ ህብረተሰቡን ለመለወጥ በተልእኮ ላይ ያተኮረ፣ በዚያን ጊዜ ጣቱን በላዩ ላይ አድርጓል። በማህበራዊ ሚዲያ ልምዶችዎ ውስጥም ይህንን መሰረታዊ ጉድለት አጋጥሞዎታል። የማህበራዊ ሚዲያ ቴክኒካል ችሎታ እያደገ ሲሄድ የበለጠ እና የበለጠ ይለማመዱታል።
ማህበራዊ ተልዕኮ
ይህ ለአንተ ምን ማለት እንደሆነ ለመረዳት ከ ፫ሺ፭፻ዓመታት በፊት ወደ ሙሴ መሄድ ይጠቅማል። አይሁዳውያንን ከአብርሃም የዘር ሐረግ ከተውጣጡ፣ በሕግ የሚመራ ሕዝብ አድርጎ ለወጣቸው። ሙሴ አስደናቂ ሥራውን ሊያጠናቅቅ ሲል አምላክ በእሱ አማካኝነት እነዚህን ሕጎች የፈጠረበትን የሚከተሉትን ምክንያቶች ተናግሯል።
፭ ፤ እነሆ፥ እናንተ ገብታችሁ በምትወርሱአት ምድር ውስጥ እንዲህ ታደርጉ ዘንድ አምላኬ እግዚአብሔር እንዳዘዘኝ ሥርዓትንና ፍርድን አስተማርኋችሁ። ፮ ፤ ጠብቁአት አድርጉአትም፤ ይህችን ሥርዓት ሁሉ ሰምተው በእውነት ይህ ታላቅ ሕዝብ ጠቢብና አስተዋይ ሕዝብ ነው በሚሉ በአሕዛብ ፊት ጥበባችሁና ማስተዋላችሁ ይህ ነውና፤ ፯ ፤ አምላካችን እግዚአብሔር በምንጠራው ጊዜ ሁሉ እንደሚቀርበን፥ አምላኩ ወደ እርሱ የቀረበው ታላቅ ሕዝብ ማን ነው? ፰ ፤ በዓይናችሁ ፊት ዛሬ እንደማኖራት እንደዚህች ሕግ ሁሉ ጽድቅ የሆነች ሥርዓትና ፍርድ ያለው ታላቅ ሕዝብ ማን ነው?
ኦሪት ዘዳግም ፬:፭-፰
ሙሴ እስራኤላውያንን ኅብረተሰብ ወደ ጥበብና ማስተዋል እንዲለውጥ ሕጉን የሰጠው በጽድቅ ባሕርይ ነው። ያኔ በዙሪያው ያሉት ሕዝቦች፣ ‘በሚችሉት-መብት’ ማኅበራት ውስጥ ይኖሩ የነበሩ ሰዎች ልብ ይበሉና ይገቡ ነበር።
ግን በዚህ መንገድ አልተሳካም። ህብረተሰባቸው ‘ለአሕዛብ ብርሃን’ ከመሆን ይልቅ ተበላሽቷል። ስለዚህ ማህበረሰባዊ ለውጥ አራማጆች፣ የብሉይ ኪዳን የአይሁድ ነቢያት፣ የዚያን ማህበረሰብ የረጅም ጊዜ ውድመት አወጀ. ይህ ሕዝብ ሕግ ሰጪው እንደገና ሊያስነሳው እስኪያገኝ ድረስ ይተኛል። ያ የረጅም ጊዜ የማህበራዊ ሙከራ ጥልቅ ችግር አሳይቷል።
የማይታለፍ ማህበራዊ መሰናክል
በዘመኑ የነበረው አስተዋይ የማህበራዊ ጉዳይ ተንታኝ ኢየሱስ ይህን የመሰለውን ችግር ጠቁሟል።
፲፰ ከአፍ የሚወጣ ግን ከልብ ይወጣል፥ ሰውንም የሚያረክሰው ያ ነው። ፲፱ከልብ ክፉ አሳብ፥ መግደል፥ ምንዝርነት፥ ዝሙት፥ መስረቅ፥ በውሸት መመስከር፥ ስድብ ይወጣልና። ፳ ሰውን የሚያረክሰው ይህ ነው እንጂ፥ ባልታጠበ እጅ መብላትስ ሰውን አያረክሰውም።
የማቴዎስ ወንጌል ፲፭:፲፰-፳
ኢየሱስ የማህበራዊ ችግሮች መንስኤ በዜጎቿ ውስጥ ካሉ ጉድለቶች እንጂ በዋነኝነት በቂ ካልሆኑ ማህበራዊ ህጎች ወይም ፕሮቶኮሎች እንዳልሆነ ገምግሟል። እርግጥ ነው፣ ሚዛናዊ ያልሆኑ ማህበራዊ ፕሮቶኮሎች ችግሮቹን ያጎላሉ። ነገር ግን በመሠረታዊነት እኛ ዜጎች በተፈጥሮ ክፉ ሃሳቦችን የማምጣት ዝንባሌ ያላቸው ልቦች አለን። በኢየሱስ ዘመን እንደነበረው በእጅም ሆነ በአፍ ወይም በቁልፍ ሰሌዳ፣ ስካነር፣ ንክኪ ስክሪን፣ የድምጽ መቅጃ ወይም ‘ማጋሪያ’ የሚለውን ቁልፍ በመጠቀም እነዚህን ወደ ህብረተሰቡ እናሰራጫለን።
ፌስ ቡክ በዜና
የፌስቡክ የዜና አዙሪት የፈጠረውን አጠቃላይ አዝማሚያ ተመልከት። እ.ኤ.አ. በ፪ ሺ ዎቹ አጋማሽ ከተጀመረ በኋላ ስለ አዲሱ የማህበራዊ ሚዲያ መድረክ ተከታታይ አዎንታዊ ዜና ሰማን። አዲሱ ቴክኖሎጂው አስደንግጦናል። የአለም ታላላቅ ሰዎች የዊዝ ልጅ ስራ ፈጣሪ የሆነውን ዙከርበርግን ፈልገው በአለም አቀፍ መድረክ ያዳምጡታል።
ነገር ግን የዜና ተወካዩ መቀየር የጀመረው በ፪ ሺ፲ዎቹ አጋማሽ ላይ ነው። መቼ ካምብሪጅ አናቴቲክስ የሚሊዮኖችን ማህበራዊ መረጃ ለማስታወቂያ ዓላማዎች ያለፈቃዳቸው ወስደዋል፣ ያ አስፈላጊ የለውጥ ነጥብ ነበር። በፌስቡክ ላይ ስለሚሰራጩ ውሸቶች እና የተሳሳቱ መረጃዎች፣ ብዙ ጊዜ በኃይለኛ ፍላጎት ቡድኖች ጥያቄዎች መበራከታቸው ቀጥሏል። የሳይበር ጉልበተኝነት፣ የብልግና ሥዕሎች እና የበቀል ምስሎች መታተም የማያቋርጥ የመንጠባጠብ ጠብታ እንዲሁ ወጣ። ሰዎች የመንፈስ ጭንቀት, ተስፋ መቁረጥ እና ራስን ማጥፋት ተመልክተዋል. የፌስቡክ ስልተ ቀመሮች ልጆችን እንዴት እንደሚያነጣጥሩ እና ፌስቡክ በጥር ፪ ሺ ፳፩በአሜሪካ ካፒቶል ማዕበል ውስጥ ምን ሚና እንደተጫወተ አሁንም ጥያቄዎች አሉ። የቀድሞ የውስጥ አዋቂዎች አሁን ፌስ ቡክ ዲሞክራሲን ያዳክማል ይላሉ.
በዚህ ዳራ፣ ዙከርበርግ በጥቅምት ፪ ሺ ፳፩ አስታወቀ፣ ፌስቡክ የሚለውን ስም እየቀየረ ነበር። ሜታየእሱ የአይቲ ኩባንያ አጠቃላይ ዓላማ አሁን ማህበራዊ ሚዲያ ብቻ ሳይሆን ሰዎች እንደ አምሳያ የሚገቡበት እና የሚሳተፉበት ምናባዊ እውነታዎችን መፍጠር ነበር። ባጭሩ፣ ሜታ አዲስ ዓለምን እየፈጠረ ነው፣ ይህ አዲስ ዓለም በፕሮግራም በተዘጋጁ ሕጎች ውስጥ ይሠራል። ስለዚህ፣ ለምሳሌ፣ የእኔ አምሳያ በሜታ ላይ ‘ኳሱን’ ወደ አምሳያህ ከወረወረ፣ በምናባዊው አለም ውስጥ ያለው አኗኗራችን ያንን ይመሳሰላል ምክንያቱም የፕሮግራም አወጣጥ ህጎች የሚፈጠሩት አቅጣጫውን የሚቆጣጠር ስለሆነ ነው (ሁልጊዜም ለዱር ልምምዶች ሊለወጡ የሚችሉ) . ራእዩ ሁሉም በሜታ ማውራት፣ መኖር፣ መስራት፣ መተሳሰብ መቻል ነው።
የሜታ አለምን ቀይር…
በሜታ አለም ላይ የተደረጉት ግዙፍ ቴክኒካል ክህሎቶች እና ግዙፍ ኢንቨስትመንቶች (እና ሌሎች የአይቲ ኩባንያዎች እየፈጠሩ ያሉት ሜታ-ጥቅስ) ቢሆንም ከ ፪ ሺ አመታት በፊት ኢየሱስ ጣቱን የጣለበት ችግር አሁንም አለ። በቅድመ-ይሁንታ ሙከራ ውስጥ እንኳን፣ ሜታ እንደዘገበው ‘አስፈሪ ባህሪ’ በአንዳንድ አምሳያዎች ወደ ሌሎች አምሳያ ‘ዜጎች’ ታይቷል። ሜታ ነው። በሜታ ቁጥር ውስጥ ባህሪን የሚገድቡ ደንቦችን ማስቀመጥ. በአንዳንዶች እንደ ‘ወሲባዊ ጥቃት’ የተመሰለው፣ ያ ያረጀ ችግር ላይ እንደገና ያተኩራል። ዜጎች እርስበርስ በአክብሮት እና ያለ ብዝበዛ እንዲስተናገዱ ባህሪን እንዴት መቆጣጠር ይቻላል?
ወይም ዜጎችን ይቀይሩ
ኢየሱስ ‘የእግዚአብሔር መንግሥት’ ብሎ የሰየመውን አዲስ ዓለም መወለድ ላይ አተኩሮ፣ ይህ ችግር በጣም ከባድ ከመሆኑ የተነሳ በቀላል የሜታ ዓለም ዳግም ማስነሳት ሊፈታ እንደማይችል ገምግሟል። ወይም አንዳንድ ደንቦችን አያወጣም፣ ወይ እንደ ሙሴ ጥብቅ፣ ወይም እንደ ሜታ የበለጠ ቀላል እጅ። ይልቁንም በእሱ ዓለም ውስጥ የሚኖሩትን የወደፊት ዜጎች መሠረታዊ ዳግም ማስነሳት ይጠይቃል። ይህ መሠረታዊ ዳግም ማስነሳት ከሌለ፣ የእሱን ዓለም መዳረሻ በጥብቅ የተከለከለ ነበር። በዘመኑ ከነበረ የሙሴ ሕግ መሪ መምህር ጋር ባደረገው ንግግር ላይ ይህን ያደረገው ይህን ይመስላል።
ኢየሱስ እና ኒቆዲሞስ
ከፈሪሳውያንም ወገን የአይሁድ አለቃ የሆነ ኒቆዲሞስ የሚባል አንድ ሰው ነበረ፤ እርሱም በሌሊት ወደ ኢየሱስ መጥቶ ፪ መምህር ሆይ፥ እግዚአብሔር ከእርሱ ጋር ከሆነ በቀር አንተ የምታደርጋቸውን እነዚህን ምልክቶች ሊያደርግ የሚችል የለምና መምህር ሆነህ ከእግዚአብሔር ዘንድ እንደ መጣህ እናውቃለን አለው።
፫ ኢየሱስም መልሶ እውነት እውነት እልሃለሁ፥ ሰው ዳግመኛ ካልተወለደ በቀር የእግዚአብሔርን መንግሥት ሊያይ አይችልም አለው።
፬ ኒቆዲሞስም ሰው ከሸመገለ በኋላ እንዴት ሊወለድ ይችላል? ሁለተኛ ወደ እናቱ ማኅፀን ገብቶ ይወለድ ዘንድ ይችላልን? አለው።
፭ ኢየሱስም መለሰ፥ እንዲህ ሲል እውነት እውነት እልሃለሁ፥ ሰው ከውኃና ከመንፈስ ካልተወለደ በቀር ወደ እግዚአብሔር መንግሥት ሊገባ አይችልም። ፮ ከሥጋ የተወለደ ሥጋ ነው፥ ከመንፈስም የተወለደ መንፈስ ነው። ፯ ዳግመኛ ልትወለዱ ያስፈልጋችኋል ስላልሁህ አታድንቅ። ፰ ነፋስ ወደሚወደው ይነፍሳል፥ ድምፁንም ትሰማለህ፥ ነገር ግን ከወዴት እንደ መጣ ወዴትም እንዲሄድ አታውቅም፤ ከመንፈስ የተወለደ ሁሉ እንዲሁ ነው። ፱ ኒቆዲሞስ መልሶ ይህ እንዴት ሊሆን ይችላል? አለው።
፲ኢየሱስም መልሶ እንዲህ አለው። አንተ የእስራኤል መምህር ስትሆን ይህን አታውቅምን? ፲፩ እውነት እውነት እልሃለሁ፥ የምናውቀውን እንናገራለን ያየነውንም እንመሰክራለን፥ ምስክርነታችንንም አትቀበሉትም። ፲፪ስለ ምድራዊ ነገር በነገርኋችሁ ጊዜ ካላመናችሁ፥ ስለ ሰማያዊ ነገር ብነግራችሁ እንዴት ታምናላችሁ? ፲፫ ከሰማይም ከወረደ በቀር ወደ ሰማይ የወጣ ማንም የለም፥ እርሱም በሰማይ የሚኖረው የሰው ልጅ ነው። ፲፬ ሙሴም በምድረ በዳ እባብን እንደ ሰቀለ እንዲሁ የሰው ልጅ ሊሰቀል ይገባዋል። ፲፭ ሙሴም በምድረ በዳ እባብን እንደ ሰቀለ እንዲሁ በእርሱ የሚያምን ሁሉ የዘላለም ሕይወት እንዲኖረው እንጂ እንዳይጠፋ የሰው ልጅ ሊሰቀል ይገባዋል።
፲፮ በእርሱ የሚያምን ሁሉ የዘላለም ሕይወት እንዲኖረው እንጂ እንዳይጠፋ እግዚአብሔር አንድያ ልጁን እስኪሰጥ ድረስ ዓለሙን እንዲሁ ወዶአልና።፲፯ ዓለም በልጁ እንዲድን ነው እንጂ፥ በዓለም እንዲፈርድ እግዚአብሔር ወደ ዓለም አልላከውምና። ፲፰በእርሱ በሚያምን አይፈረድበትም፤ በማያምን ግን በአንዱ በእግዚአብሔር ልጅ ስም ስላላመነ አሁን ተፈርዶበታል።
፲፱ ብርሃንም ወደ ዓለም ስለ መጣ ሰዎችም ሥራቸው ክፉ ነበርና ከብርሃን ይልቅ ጨለማን ስለ ወደዱ ፍርዱ ይህ ነው። ፳ ክፉ የሚያደርግ ሁሉ ብርሃንን ይጠላልና፥ ሥራውም እንዳይገለጥ ወደ ብርሃን አይመጣም፤ ፳፩ እውነትን የሚያደርግ ግን ሥራው በእግዚአብሔር ተደርጎ እንደ ሆነ ይገለጥ ዘንድ ወደ ብርሃን ይመጣል።
የዮሐንስ ወንጌል ፫:፩-፳፩
በሁሉም ተለዋጭ ዓለማት ውስጥ ያሉ ገደቦች
ፌስቡክ፣ ሜታ እና ሁሉም የማህበራዊ ሚዲያ መድረኮች የሚያጋጥሟቸው ችግሮች መጋለጣቸው የዚህን መሰናክል እውነታ አጉልቶ ያሳያል። ኢየሱስ ‘ዳግመኛ የተወለዱትን’ ወደ መንግሥቱ ለማካተት የሰጠው መግለጫ የተወሰነ ማሰላሰል እንዳለበት የሚያጠናክር ነው። ሙሰኞች የሚኖሩበት ፍጹም ዓለም ፈጥኖም ይሁን ዘግይቶ ዛሬ በሥጋዊ ዓለማችን ውስጥ ወደምናገኘው ምስቅልቅል ይወድቃል። የቴክኖሎጂ ኩባንያዎች ይህንን ችግር በተሻለ ቴክኖሎጂ ለመፍታት ይሞክራሉ; የተሻሉ ተቋማት እና ትምህርት ያላቸው መንግስታት. ኢየሱስ በተለወጡ ሰዎች ያደርጋል።
ሜታ – ወይም ሜታ -ኖያ
ብዙዎች ‘አምላክ ስለሚወደኝ’ እሱ በሚፈጥረው ‘መንግሥት’ ውስጥ እንድገባ እንደሚደረግ ምንም ጥርጥር የለውም። የ አይቲ ግዙፎች እንቅስቃሴ የመሣሪያ ስርዓቶችን ወይም የሜታ ዓለሞችን ፖሊሲዎቻቸውን በሚያሟሉ ሰዎች ላይ ብቻ እንዲገደቡ; ዛሬ በዓለም ዙሪያ ያሉ መንግስታት ድንበራቸውን ለመጠበቅ የሚያደርጉት እንቅስቃሴ; ቪዛ እና ዜግነት መስጠትን መገደባቸው ያንን ግምት እረፍት ማድረግ አለበት። ሁሉም ማህበረሰቦች፣ መንግስት፣ ሜታ-ቁጥር ወይም መለኮታዊ፣ የወደፊት ዜጎችን የሚያጣራባቸው መስፈርቶች አሏቸው።
ዙከርበርግ ‘ሜታ’ የሚለውን አዲስ ስም የመረጠው ትርጉሙ ‘ከላይ’ ወይም ‘ለውጥ’ ማለት ነው። ኢየሱስ በለውጥ ወይም በሜታ አስፈላጊነት ላይ ተስማምቷል ነገር ግን አስፈላጊውን ለውጥ ከመድረክ ይልቅ በግለሰብ ላይ አተኩሯል. በግሪኩ ‘ሜታ-ኖያ’ ማለት ‘የአእምሮ ለውጥ’ ማለት ነው፣ ብዙ ጊዜ ዛሬ ‘ንስሃ ግባ’ በሚለው ቃል ይተረጎማል። የኢየሱስ የሥራ ባልደረባ፣ መጥምቁ ዮሐንስ፣ ሙሉ ስራውን የገነባው በዚህ የሜታ-ኖያ አስፈላጊነት ላይ ነው።. ደጋግመው እንደተናገሩት።
፲፯የተባለው ይፈጸም ዘንድ ይህ ሆነ። ከዚያ ዘመን ጀምሮ ኢየሱስ። መንግሥተ ሰማያት ቀርባለችና ንስሐ ግቡ እያለ ይሰብክ ጀመር።
የማቴዎስ ወንጌል ፬:፲፯
የሜታ ቨርቹዋል አለም ዝግጁ ሲሆን የመግባት አማራጭ ይኖረናል ወይም አሁን ባለንበት ግዑዝ አለም ውጭ መቆየት እንችላለን። ኢየሱስ ግዑዙ አጽናፈ ዓለማችን የሚያልቅበት ጊዜ እንደሚመጣ ተንብዮአል፤ የቀረው እሱ አሁን እያዳበረው ያለው ሜታ ብቻ ነው – የእግዚአብሔር መንግሥት። ስለዚህ፣ ግዑዙ ዓለማችን ከተቋረጠ፣ ነገር ግን ከአዲስ ልደቱ ጀምሮ የአእምሯችን ሜታ (ለውጥ) ከሌለ ወደ አዲሱ ዓለም መግባት ካልቻልን አማራጮቻችን የተገደቡ ናቸው። እንዳስቀመጠው
፫ እላችኋለሁ፥ አይደለም፤ ነገር ግን ንስሐ ባትገቡ ሁላችሁ እንዲሁ ትጠፋላችሁ።
የሉቃስ ወንጌል ፲፫: ፫ ፫
ወደ ግምገማው በጥልቀት እየገባ ነው።
እርግጥ ነው፣ ስለ ሁኔታችን ያለውን ምርመራ ልንጠራጠር እንችላለን። ግን የእሱ ግንዛቤዎች ሌሎች ብዙ እንዳልሆኑ የጊዜን ፈተናዎች የሚቋቋሙበት መንገድ አላቸው።. ስለዚህ ስለ ህይወት ያለውን ግንዛቤ መመርመር ጠቃሚ ሊሆን ይችላል. የእሱ ስለ ሕይወት፣ ስለ ሕይወት ውኃ፣ እና በሙት ባሕር ዳራ ላይ ስለ ንስሐ ከሴት ጋር የተደረገ ውይይት ትልቅ መግቢያ ነው። ይህንን ለማድረግ.